Danh mục vần V

VÁI

·         Vái

·         Vái cùng sư phụ

·         Vái Trời

·         Vái van

VÃI

·         Vãi chùa

VÀN

·         Vàn vàn

VÃN

·         Vãn

·         Vãn cảnh

·         Vãn đối - Vãn liễn

·         Vãn hồi

·         Vãn niên

·         Vãn sinh

VẠN

·         Vạn

·         Vạn: Vạn tự: Chữ Vạn

·         Vạn bất đắc dĩ

·         Vạn biến bất di

·         Vạn chủng

·         Vạn cổ

·         Vạn dặm trường

·         Vạn đại

·         Vạn hữu

·         Vạn khổ thiên tân

·         Vạn kiếp

·         Vạn linh

·         Vạn loại

·         Vạn pháp

·         Vạn Pháp Cung (Xem chữ Trí Huệ Cung, vần Tr)

·         Vạn pháp qui tông

·         Vạn quốc

·         Vạn sự do Thiên

·         Vạn sự khởi đầu nan

·         Vạn sự như ý

·         Vạn sự viết vô

·         Vạn thế sư biểu

·         Vạn thù qui nhứt bổn

·         Vạn trượng

·         Vạn tử thiên hồng

·         Vạn tượng

·         Vạn vật chi linh

·         Vạn vật đồng nhứt thể

·         Vạn vật tịnh dục

VÃNG

·         Vãng

·         Vãng cảnh

·         Vãng lai

·         Vãng sanh

·         Vãng Sanh Thần Chú

VÀY

·         Vày

·         Vày đạp (Vầy đạp)

·         Vày vả (Vầy vả)

·         Vày vò (Vầy vò)

VẠY

·         Vạy

·         Vạy tà

·         Vạy vò

VĂN

·         Văn

·         Văn ban võ bá

·         Văn chương quốc âm

·         Văn dĩ tải đạo

·         Văn đàn

·         Văn đắc thọ trì

·         Văn hào

·         Văn hiến

·         Văn hóa

·         Văn miếu - Văn chỉ

·         Văn minh

·         Văn ngã ưng đương

·         Văn nhân tài tử

·         Văn nhứt tri thập

·         Văn quá tắc hỷ

·         Văn thân

·         Văn thi

·         Văn thỉ thượng cung

·         Văn Tuyên Đế Quân - Văn Tuyên Khổng Thánh

·         Văn từ

·         Văn tự

·         Văn uyển

·         Văn Vương

·         Văn Xương Đế Quân

VĂNG

·         Văng mày

VÂN

·         Vân

·         Vân ám đảnh hồ

·         Vân cẩu (Xem: Bạch vân thương cẩu)

·         Vân du

·         Vân du thiên ngoại

·         Vân đài

·         Vân hán

·         Vân tán tuyết tiêu

·         Vân thê

·         Vân trình

·         Vân trung bạch hạc

·         Vân xa

VẤN

·         Vấn

·         Vấn an

·         Vấn danh (Xem: Lục lễ danh nghi, vần L)

·         Vấn đạo ư manh

·         Vấn nạn

·         Vấn tâm

VẬN

·         Vận

·         Vận dụng

·         Vận động

·         Vận hạn

·         Vận hội

·         Vận mạng

·         Vận thới - Vận bĩ

·         Vận trù

·         Vận tử hồi môn

·         Vận Từ Thứ (Xem chữ Từ Thứ, vần T)

VẬT

·         Vật

·         Vật cạnh Thiên trạch

·         Vật chất văn minh

·         Vật cực tất phản

·         Vật dĩ ác tiểu nhi vi chi

·         Vật dục

·         Vật dưỡng nhơn

·         Vật hoán tinh di

·         Vật hữu linh

·         Vật loại

·         Vật phi nghĩa bất thủ

·         Vật thực

·         Vật vô giá bửu

VẺ

·         Vẻ ngọc

VẸT

·         Vẹt ngút mây xanh

VI

·         Vi

·         Vi bằng

·         Vi cảnh

·         Vi chỉ

·         Vi chủ

·         Vi diệu

·         Vi hành

·         Vi hiến

·         Vi Hộ Pháp

·         Vi lịnh

·         Vi mang

·         Vi phú bất nhân, vi nhân bất phú

·         Vi nhơn nan

·         Vi rồng (Xem: Trương vi rồng, vần Tr)

·         Vi Thánh Thần Tiên Phật chi chủ

·         Vi thiện tối lạc

·         Vi tiên

·         Vi tiếu

·         Vi trần

VĨ

·         Vĩ

·         Vĩ đại

·         Vĩ hành

·         Vĩ nghiệp

·         Vĩ nhơn

·         Vĩ tam thanh

·         Vĩ tuyến - Vĩ độ

VỊ

·         Vị

·         Vị chi

·         Vị danh - Vị lợi

·         Vị kỷ - Vị tha

·         Vị lai

·         Vị qui tam xích thổ

·         Vị quốc vong xu

·         Vị sanh

·         Vị tất

·         Vị thành niên

·         Vị trà hương

·         Vị tường danh thị

·         Vị vong nhân

·         Vị xưa

VÍA

·         Vía

·         Vía Đức Chí Tôn

·         Vía Đức Phật Mẫu

VIÊM

·         Viêm Đế

·         Viêm lương

VIÊN

·         Viên

·         Viên âm

·         Viên dung

·         Viên giác

·         Viên lăng

·         Viên lâm

·         Viên mãn

·         Viên thông

·         Viên tịch

VIỄN

·         Viễn

·         Viễn cận

·         Viễn du Tiên cảnh

·         Viễn đông

·         Viễn tại nhi tôn

·         Viễn tẩu cao phi

·         Viễn thân bất như cận lân

·         Viễn vọng

VIỆN

·         Viện dẫn

VIẾT

·         Viết của chàng Hồ

VIỆT

·         Việt

·         Việt điểu sào nam chi

·         Việt Thường

·         Việt vị

VINH

·         Vinh

·         Vinh diệu

·         Vinh hiển

·         Vinh hoa - Vinh huê

·         Vinh qui

·         Vinh thăng

·         Vinh thân phì gia

VĨNH

·         Vĩnh

·         Vĩnh bất tự dụng

·         Vĩnh biệt

·         Vĩnh cửu

·         Vĩnh hằng

·         Vĩnh kiếp quần sanh

·         Vĩnh Nguyên Tự

·         Vĩnh sanh

·         Vĩnh sùng chánh giáo

·         Vĩnh tồn

·         Vĩnh trường

VÓ

·         Vó ký

VÕ (VŨ)

·         Võ

·         Võ đài (Vũ đài)

·         Võ đoán

·         Võ liệt văn mô

·         Võ lộ (Vũ lộ)

·         Võ môn (Vũ môn)

·         Võ phu

·         Võ trụ (Vũ trụ)

·         Võ trụ quan (Vũ trụ quan)

VONG

·         Vong

·         Vong ân bội nghĩa

·         Vong bản (Vong bổn)

·         Vong hồn - Vong linh

·         Vong kỷ vị tha

·         Vong niên

·         Vong phàm

·         Vong phế

·         Vong xu

VÒNG

·         Vòng

·         Vòng ly khổ

·         Vòng minh khí

·         Vòng trần

·         Vòng xây chuyển

VỌNG

·         Vọng

·         Vọng bái

·         Vọng cầu

·         Vọng chấp

·         Vọng động

·         Vọng ngữ

·         Vọng ngưỡng

·         Vọng nhựt - Sóc nhựt

·         Vọng niệm - Chánh niệm

·         Vọng tâm

·         Vọng Thiên cầu Đạo

·         Vọng tưởng

VÔ

·         Vô

·         Vô biên

·         Vô can

·         Vô cấu

·         Vô chủ nãi loạn

·         Vô cùng vô tận

·         Vô cực vô thượng

·         Vô cương

·         Vô danh tiểu tốt

·         Vô duyên

·         Vô đạo

·         Vô dư

·         Vô địa ngục, vô quỉ quan

·         Vô đối

·         Vô giá

·         Vô gián

·         Vô hậu kế đại

·         Vô hình

·         Vô hồn viết tử

·         Vô kế khả thi

·         Vô khả vô bất khả

·         Vô kiếp - Hữu kiếp

·         Vô lậu

·         Vô lối

·         Vô luân

·         Vô lương

·         Vô lượng

·         Vô minh

·         Vô ngã - Hữu ngã

·         Vô ngại

·         Vô ngằn

·         Vô nhai

·         Vô niệm - Hữu niệm

·         Vô phần - Hữu phần

·         Vô quả

·         Vô sở đắc

·         Vô sở vị nan

·         Vô sự tiểu Thần Tiên

·         Vô tâm

·         Vô thanh vô xú

·         Vô Thần

·         Vô thủy vô chung

·         Vô thức

·         Vô thường

·         Vô thượng thậm thâm

·         Vô tiền khoáng hậu

·         Vô tình

·         Vô tri vô giác

·         Vô trung sinh hữu

·         Vô trung Từ Phụ

·         Vô tư

·         Vô tư vô vị

·         Vô Tự Kinh

·         Vô ưu

·         Vô vật bất linh

·         Vô vi

·         Vô vi nhi dịch sử quần linh

·         Vô vị

·         Vô vọng

·         Vô ý thức

VƠI

·         Vơi vơi

VỜI

·         Vời

VU

·         Vu

·         Vu cáo

·         Vu lan - Vu lan bồn (Xem: Rằm Trung nguơn, vần R)

·         Vu oan

·         Vu qui

VŨ

·         Vũ (Xem: Võ)

VỤ

·         Vụ

·         Vụ lợi

·         Vụ ngoại

·         Vụ tất

VƯƠNG

·         Vương

·         Vương bá công hầu

·         Vương đạo - Bá đạo

·         Vương mang

·         Vương tân sách phụ

VÁI

VÁI

VÁI: Chấp hai tay đưa lên trán cầu nguyện.
Td: Vái Trời, Vái van.

Vái cùng sư phụ

A: To invoke one's teacher.

P: Invoquer son maître.

Vái: Chấp hai tay đưa lên trán cầu nguyện. Cùng: với. Sư phụ: thầy dạy mình học.

Vái cùng sư phụ: xin cầu khẩn thầy.

KTKTQV: Kinh Tụng Khi Thầy Qui Vị.

Vái Trời

A: To invoke the Sky.

P: Invoquer le Ciel.

Vái: Chấp hai tay đưa lên trán cầu nguyện. Trời: Ông Trời, các Đấng trên trời.

Vái Trời là cầu nguyện với Trời.

Đây là tâm trạng của một người tuyệt vọng hoàn toàn, chỉ còn biết cầu nguyện với Trời ban cho phép lạ để vượt qua cảnh nguy hiểm khốn cùng.

Vái van

A: To supplicate.

P: Supplier.

Vái: Chấp hai tay đưa lên trán cầu nguyện. Van: kêu xin.

Vái van hay Van vái là cầu khẩn van xin.

VÃI

Vãi chùa

A: Buddhist nun.

P: La bonzesse.

Vãi: người phụ nữ xuất gia tu theo Phật giáo.

Vãi chùa là cô vãi (hay bà vãi) tu trong chùa Phật.

Chữ hán gọi Cô vãi là: Ni cô, Ni sư, Sư nữ.

CG PCT: Cái Ni Kim Cô bằng hàng trắng y như của các vãi chùa, có thêu bông sen,....

CG PCT: Chú Giải Pháp Chánh Truyền.

VÀN

Vàn vàn

A: Innumerable.

P: Innombrable.

Vàn: do chữ VẠN nói trại ra. Vạn là muôn, 10 ngàn.

Vàn vàn là vạn vạn, muôn muôn, chỉ một số lượng nhiều lắm, không đếm nổi.

KÐ9C: Kinh Ðệ Cửu cửu.

VÃN

VÃN

1.    VÃN: 挽 Kéo lại.
Td: Vãn hồi.

2.    VÃN: 晚 Buổi chiều, muộn, kẻ đi sau.
Td: Vãn cảnh, Vãn niên, Vãn sinh.

3.    VÃN: 輓 Kéo xe, viếng người chết.
Td: Vãn đối.

Vãn cảnh

晚景

A: Old age.

P: La vieillesse.

Vãn: Buổi chiều, muộn, kẻ đi sau. Cảnh: cảnh vật.

Vãn cảnh là cảnh chiều, ý nói cảnh của người già.

Vãn đối - Vãn liễn

輓對 - 輓聯

Vãn: Kéo xe, viếng người chết. Đối: câu đối. Liễn: Liên: câu đối dán cột.

Vãn đối hay Vãn liễn là hai câu đối đem đến để viếng người chết, tỏ lòng thương tiếc và chia buồn cùng tang quyến.

Vãn hồi

挽回

A: To draw back.

P: Ramener.

Vãn: Kéo lại. Hồi: trở về.

Vãn hồi là kéo trở lại một điều gì đã mất hay một việc gì đã sa sút.

Vãn hồi Chánh đạo: Đạo chánh đã suy đồi, bây giờ phục hồi trở lại.

TĐ ĐPHP: Vãn hồi hòa bình trật tự, tháng Thuấn ngày Nghiêu, trở nên thượng cổ.

TÐ ÐPHP: Thuyết Ðạo của Ðức Phạm Hộ Pháp.

Vãn niên

晚年

A: The old age.

P: La vieillesse.

Vãn: Buổi chiều, muộn, kẻ đi sau. Niên: năm, tuổi.

Vãn niên là tuổi già.

Vãn niên đắc tử: Tuổi già mới sanh được con trai để nối dõi tông đường. Ý nói: gặp may mắn bất ngờ.

Vãn sinh

晚生

A: A lateborn.

P: Un né tard.

Vãn: Buổi chiều, muộn, kẻ đi sau. Sinh: người trẻ tuổi.

Vãn sinh là kẻ sanh sau, kẻ hậu sanh. (Tiếng tự xưng khiêm tốn của người trẻ tuổi đối với bậc tiền bối).

VẠN

VẠN

VẠN: 萬 Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm.
Td: Vạn chủng, Vạn linh, Vạn thù.

Vạn: Vạn tự: Chữ Vạn

■ Chữ Vạn của Phật (mẫu A hay B): Svastika or Evolution.

■ Chữ Vạn của Hitler (mẫu C): Sauvastika or Destruction.

Chữ Vạn là một biểu hiệu chớ không phải chữ viết.

Bốn cánh của chữ Vạn tạo thành như 4 cái bóng của 4 cái đầu của hình chữ Thập + khi quay tròn.

Do đó, chữ Vạn có chiều quay.

- Theo mẫu (A): chữ Vạn có chiều quay ngược chiều kim đồng hồ, đây cũng là chiều quay tự nhiên của các quả địa cầu quanh mặt trời và cũng là chiều tự quay của nó.

- Theo mẫu (B): chữ Vạn có chiều quay đồng chiều kim đồng hồ, tức là theo chiều tương sanh trong Ngũ Hành.

Các nhà Phật học đã bàn cãi rất nhiều về hai chiều quay của chữ Vạn, cho rằng phải quay theo chiều nầy mới đúng, quay theo chiều kia là sai. Chúng ta sẽ xem chi tiết sự bàn cãi về chiều quay nầy trong phần dưới.

Chữ Vạn của Phật thì vẽ chữ Thập + ở giữa thẳng đứng.

Chữ Vạn của Hitler thì vẽ chữ Thập x ở giữa nằm xiên (mẫu C) làm biểu hiệu của Đảng Quốc Xã nước Đức.

CHỮ VẠN QUAY THEO CHIỀU NÀO ĐÚNG?

Những nhà Phật học không thống nhứt nhau về chiều quay của chữ Vạn, mỗi nhà nêu ra một cách, xin lược kê ra sau đây: Lấy 2 mẫu chữ VẠN bên trên:

- mẫu A: 卐 chiều quay ngược chiều kim đồng hồ.

- mẫu B: 卍 chiều quay cùng chiều kim đồng hồ.

1. Hán Việt Tự Điển của Thiều Chửu, trang 68:

Chữ nầy trong kinh truyện không có, chỉ trong nhà Phật có thôi. Nhà Phật nói rằng: khi Phật giáng sinh, trước ngực có hiện ra hình chữ Vạn 卐 (A), người sau mới biết chữ ấy.

Trong bộ Hoa Nghiêm Âm Nghĩa nói rằng: Chữ Vạn (A) nguyên không có, đến niên hiệu Tràng Thọ thứ 2 đời nhà Chu mới chế ra và âm là VẠN nghĩa là muôn đức tốt lành đều hợp cả ở đấy. Lại chữ Vạn (A) nguyên tiếng Phạn là Srivatsalaksana. Các Ngài La Thập, Huyền Trang dịch là ĐỨC, Ngài Bồ Đề Lưu Chi dịch là VẠN.

Ở bên Ấn Độ thì tương truyền là cái tướng cát tường, dịch là ĐỨC là nói về phần công đức, dịch là VẠN là nói về phần công đức đầy đủ.

Song, Vạn (A) nguyên là hình tướng chớ không phải là chữ, cho nên dịch là cát tường hải vân tướng, mà theo cái hình xoay về bên hữu (A) là phải hơn. Vì xem như nhiễu Phật thì nhiễu về bên hữu, hào quang của Phật ở khoảng lông mày phóng ra cũng xoay về bên hữu, thì viết xoay về bên hữu mới là tướng cát tường, có chỗ làm xoay về bên tả (B) là lầm.

Vậy theo Thiều Chữu, hình chữ Vạn (A) đúng, (B) sai.

2. Phật học Từ Điển của Đoàn Tr. Còn, tr 600, Q.3:

VẠN TỰ: Svastika, chữ Vạn 卍 (B) cũng kêu Kiết tường.

Ấy là một chữ linh bên Ấn Độ, chữ ấy có sức đưa lại, nêu ra các điểm tốt lành, vui vẻ, phước đức. Vì vậy nên gọi là: Kiết tường, Vạn tự, Đức tự.

Sức lành của chữ Vạn 卍 (B) sâu rộng như biển, cao lớn như mây.

Chư Phật Thế Tôn đều có hình chữ Vạn nổi nơi ngực. Ấy là một tướng quí của các Ngài, và tóc của các Ngài cũng có hình chữ Vạn nữa.

Vì chữ Vạn tiêu biểu cho các điều may mắn, phước đức, tốt lành, cho nên ở trước các ngôi chùa Phật, người ta thường thấy vẽ hình chữ ấy.

NÊN CHÚ Ý: Không nên viết chữ Vạn ngược, vì các nhà học đạo cho là 4 cái đầu lửa, quay thuận chiều thì diệt sạch các phiền não, đem lại sự an lạc; mà quay nghịch chiều thì thiêu hủy các công đức, các thiện căn, thật rất nguy hại!

Vậy theo Đoàn Trung Còn, hình chữ Vạn (A) sai, (B) đúng.

Điều nầy trái ngược với Thiều Chửu mà chúng ta đã thấy ở phần 1 bên trên. Nhưng cả hai ông đều không giải thích được lý do tại sao: chữ Vạn quay theo chiều nầy thì cát tường, quay theo chiều ngược lại thì nguy hại.

Cả hai vị đều không nêu ra được cái lý do xác đáng và có sức thuyết phục mà người ta không thể bài bác được.

3. Từ Điển Phật Học Hán Việt của Giáo Hội PGVN Phân Viện Nghiên Cứu Phật Học, chủ biên Kim Cương Tử, Q2 tr1822:

VẠN TỰ: Svastika hoặc Srivatsalaksara (thuật ngữ).

Chữ Vạn có hình dáng là: Vạn (A). Đây là tướng biểu thị sự tốt lành lưu truyền ở Ấn Độ, Phật giáo, Bà La Môn giáo, Kỳ Na giáo, đều sử dụng. Sớm nhất là trên tượng Phạm Thiên, Visnu, Krisna. Âm tiếng Phạn là Thất-lị-mạt-sa-lạc-sát-nẵng, tức là tướng hải vân cát tường.

Các tôn sư Cư-ma-la-thập, Huyền Trang dịch là Đức.

Bồ Đề Lưu-Chi đời Ngụy trong Thập Địa Kinh Luận quyển 12 dịch tiếng nầy là chữ VẠN (Vạn tự), trong đó Thất-lị-mạt-sa tức là chữ Vạn (A) dịch là Vạn với nghĩa là công đức viên mãn, nên có nghĩa là hải vân cát tường, còn dịch là không có lầm lỗi. Chỉ có lạc-sát-nẵng dịch là Tự (chữ). Đây là sự lầm lẫn với từ ác-sát-na. Tiếng Phạn lạc-sát-nẵng tức là tướng ác-sát-na là Tự.

Nay chữ Vạn (A) là tướng chớ không phải Tự (chữ), vậy nên có thể dịch là: cát tường hải vân tướng, tức là vạn tướng.

Thế nhưng hình dáng nầy vòng bên phải là Vạn (A) tương tự như khi kính lễ Đức Phật, hoặc vòng về bên phải ba vòng, tương tự như sợi lông trắng ở giữa hai lông mày của Đức Phật chuyển vòng về bên phải. Tóm lại coi việc vòng về bên phải là tốt lành (cát tường).

Xưa nay, có khi viết là Vạn 卍 (B) là nhầm. Cao Ly Bản Tạng Kinh và Tuệ Lâm Âm Nghĩa quyển 21, Hoa Nghiêm Âm Nghĩa đều viết là Vạn 卐 (A).

Lại nữa, để biểu thị tướng vòng về bên phải, nên ghi là

Theo thuyết của Kinh Đại Thừa thì điều đó biểu thị tướng cát tường trên ngực của Đức Phật và Thập Địa Bồ Tát. Đây là một trong 32 tướng tốt.

Theo thuyết của Tiểu Thừa thì tướng nầy không chỉ giới hạn ở ngực. Xét hình Vạn (A) nầy là tướng tốt lành của bậc Phạm Thiên. Phàm khi vẽ các bức tôn tượng đều có vẽ hình Vạn (A) nầy, ở trong khuôn vẽ hình thể làm pháp, đó là hình ngọn lửa cháy rực. Pháp của Phạm Thiên coi lửa là thanh tịnh nhất, cát tường nhất, nên sáng tạo ra tướng nầy.

Vậy theo Kim Cương Tử và các Hòa Thượng soạn giả, hình chữ Vạn (A) đúng, (B) sai.

4. Theo Từ Điển Phật Học VN của Thích Minh Châu - Minh Chi, trang 757:

"VẠN: Một trong 32 tướng đẹp của Phật, vị trí trên ngực của Phật. Nó biểu thị công đức vô lượng của Phật, lòng từ bi và trí tuệ vô lượng của Phật.

Là phù hiệu, không phải là chữ viết.

Viết xoay bên trái, hay bên phải, đều được, tuy rằng có một số nhà Phật học tranh luận nhau về hướng xoay của phù hiệu nầy.

Nhà độc tài Phát xít Hitle cũng dùng phù hiệu nầy cho Đảng áo nâu của mình, nhưng đặt nghiêng.

Vậy, theo Tiến sĩ Triết học Hòa Thượng Thích Minh Châu và nhà Phật học Minh Chi thì chữ Vạn (A) hay (B) đều được cả, vì sự tranh luận của hai nhóm Phật học về chiều quay của chữ Vạn không bên nào đạt được lý lẽ thuyết phục.

5. Vài ý kiến khác:

* Có học giả so sánh chiều quay của chữ Vạn với chiều tương sinh trong Ngũ Hành (Kim, Thủy, Mộc, Hỏa, Thổ) đặt theo 4 hướng Tây, Bắc, Đông, Nam và Trung ương, và cho rằng: chữ Vạn quay theo chiều kim đồng hồ thì cùng chiều tương sinh của Ngũ Hành, mới đem lại sự an lạc, công đức viên mãn, cát tường; còn nếu quay ngược với chiều tương sinh của Ngũ Hành thì nó thiêu hủy hết công đức, đem lại phiền não, rất nguy hại.

Nhưng có điều là tại sao lại liên kết chiều quay của chữ Vạn với chiều tương sinh của Ngũ Hành? Giữa hai chiều nầy có gì liên hệ nhau? Tại sao không so sánh chiều quay của chữ Vạn với chiều quay của trái đất tự quay hay chiều quay của các địa cầu quanh mặt trời, tức là chiều quay tự nhiên trong vũ trụ? Đây mới thực là chiều quay tự nhiên, thuận dòng tiến hóa và Thiên lý; còn chiều tương sinh của Ngũ Hành chỉ là chiều qui ước do con người đặt ra mà thôi, không phải là chiều tự nhiên, hay chúng ta bị chữ tương sinh ám ảnh: "tương sinh" của Ngũ Hành cũng tương sinh công đức?

* Cũng có vài học giả cho rằng: Khi xưa, vẽ hình chữ Vạn quay theo chiều kim đồng hồ: Vạn 卍 (B), tượng trưng Nhứt bổn tán vạn thù; ngày nay là thời kỳ Vạn thù qui nhứt bổn, nên phải vẽ chữ Vạn quay theo chiều ngược lại: Vạn 卐 (A).

* Việc tranh cãi chiều quay của chữ Vạn, chiều nào đúng, chiều nào sai, đều căn cứ trên những nhận thức riêng của mỗi người hay mỗi nhóm người, nhưng không có cơ sở nào đủ sức thuyết phục một cách tuyệt đối, cho nên chúng ta không thể kết luận một cách khách quan bên nào hoàn toàn đúng, bên nào hoàn toàn sai.

Việc nầy giống như việc tranh cãi của hai người nói về sự xa và gần của mặt trời lúc sáng sớm và lúc trưa.

- Ông nầy thì cho rằng, buổi sáng sớm nhìn thấy mặt trời lớn hơn lúc buổi trưa. Vậy thì lúc sáng sớm, mặt trời ở gần nên thấy nó lớn, còn buổi trưa mặt trời ở xa hơn nên thấy nó nhỏ hơn.

- Ông kia cãi lại: buổi sáng sớm trời mát chứng tỏ mặt trời ở xa, còn buổi trưa thì nóng bức chứng tỏ mặt trời ở gần hơn, giống như khi ta đứng gần đống lửa vậy.

Hai ông có hai cái nhìn khác nhau đối với cùng một sự kiện nên có hai nhận định trái ngược nhau, ai cũng có lý cả, nên dầu cãi nhau cho đến tận thế thì không ai thắng ai và cũng không ai thua ai. Nhưng chân lý vẫn có một.

Kết luận:

Hình chữ Vạn quay theo chiều ngược kim đồng hồ (mẫu A) hay quay cùng chiều kim đồng hồ (mẫu B) thì đó chỉ là hai cái nhìn khi đứng ở hai vị trí trước mặt hay sau lưng của cùng một chữ Vạn mà thôi.

Trên nóc tháp chuông của Báo Ân Từ trong Nội Ô Tòa Thánh Tây Ninh, có gắn hình chữ VẠN: nếu chúng ta đứng trước Báo Ân Từ tại cột phướn nhìn lên, chúng ta thấy chữ Vạn theo (mẫu A) tức là quay ngược chiều kim đồng hồ; nếu chúng ta bước đến ngang hông Báo Ân Từ nhìn lên, tức là nhìn phía sau lưng chữ Vạn thì thấy theo 卍 (mẫu B) nghĩa là quay theo chiều kim đồng hồ.

Chữ Vạn tượng trưng chơn lý, và chơn lý nầy chỉ có một. Nhưng tùy theo vị trí đứng nhìn mà thấy chơn lý theo kiểu nầy, mang hình thức nầy; nếu đứng ở vị trí khác nhìn chơn lý thì thấy chơn lý theo kiểu khác với hình thức khác. Khi chúng ta hợp lại tất cả nhận thức, hợp lại tất cả kiểu dáng của tất cả sự mô tả chơn lý thì may ra chúng ta mới có thể hiểu được chơn lý một cách toàn vẹn đủ các mặt.

Cho nên, chúng ta không nên lấy cái quan điểm riêng của mình, ở tại vị trí của mình với cái nhìn của mình mà cho rằng, chỉ có mình là đúng, rồi phê bình chê bai những nhận thức khác là sai.

Chữ Vạn tượng trưng điều lành, điều tốt đẹp, vì nó hiện ra trên ngực của Đức Phật, nó là một trong 32 tướng tốt của Phật. Nhưng chúng ta đừng nghĩ rằng, nếu chữ Vạn quay theo chiều nào đó thì nó thiêu hủy công đức. Cái công đức của ta, chỉ có những việc làm sai trái của ta mới tiêu hủy được công đức của ta, như cái lửa giận của ta chẳng hạn, ngoài ra không có điều gì bên ngoài khác mà thiêu hủy được công đức của ta.

Chúng ta là những tín đồ Cao Đài đang ở trong Trường thi công quả do Đức Chí Tôn tạo lập, chúng ta cứ để mặc cho chữ Vạn quay tự do theo chiều quay của nó mà không cần bàn cãi, chúng ta cố gắng lo làm tròn nghĩa vụ của mình, lập công bồi đức càng nhiều càng tốt, vì cái công đức nầy mới đem chúng ta lên những ngôi vị cao trọng nơi cõi thiêng liêng.

Vạn bất đắc dĩ

萬不得已

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Bất: không. Đắc: được. Dĩ: thôi.

Bất đắc dĩ: chẳng đặng đừng, cực chẳng đã phải làm.

Vạn bất đắc dĩ: muôn lần chẳng dừng được, muôn lần không thể không làm được.

Vạn biến bất di

萬變不移

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Biến: thay đổi. Bất: không. Di: dời đổi.

Vạn biến bất di: muôn sự biến đổi mà lòng không đổi.

Ý nói: người có chí khí kiên quyết.

Vạn chủng

萬種

A: All the human races.

P: Toutes les races humaines.

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Chủng: giống nòi, loại.

Vạn chủng là muôn chủng tộc, tức là tất cả các chủng tộc của loài người, như chủng tộc da vàng, da trắng, da đen, v.v..

PMCK: Hiệp vạn chủng nhứt môn đồng mạch.

PMCK: Phật Mẫu Chơn Kinh.

Vạn cổ

萬古

A: Eternal, for ever.

P: Éternel, toujours.

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Cổ: xưa.

Vạn cổ là muôn xưa, tức là rất lâu đời.

Vạn cổ lưu phương: Tiếng thơm lưu truyền muôn đời.

TNHT: Tạo vạn cổ đàn chiếu Phật duyên.

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

Vạn dặm trường

A: Very far.

P: Très loin.

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Dặm: một dặm Tàu bằng 135 trượng, gần bằng 500 mét. Dặm Anh bằng 1609 mét. Trường: dài.

Vạn dặm trường là chỉ một khoảng đường rất dài, ý nói: cách nhau xa lắm.

TNHT: Gần gũi sau ra vạn dặm trường.

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

Vạn đại

萬代

A: Ten thousand generations.

P: Dix mille générations.

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Đại: đời, thời đại.

Vạn đại là muôn đời, trải qua nhiều thế hệ lâu xa lắm.

TNHT: Đạo thành vạn đại chiếu sơn hà.

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

Vạn hữu

萬有

A: All beings.

P: Tous les êtres.

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Hữu: có, tồn tại.

Vạn hữu là muôn cái có, tức là vạn vật trong vũ trụ.

Vạn khổ thiên tân

萬苦千辛

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Khổ: đắng. Thiên: ngàn. Tân: cay.

Vạn khổ thiên tân là muôn đắng ngàn cay.

Ý nói: Rất nhiều nỗi khó khăn vất vả ở đời.

Vạn kiếp

萬劫

A: Eternally.

P: Éternellement.

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Kiếp: một đời sống.

Vạn kiếp là muôn kiếp, đồng nghĩa: Vạn đại, chỉ một khoảng thời gian rất dài, hằng triệu năm.

TNHT: Thoát xác xưa tầng tu vạn kiếp.

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

Vạn linh

萬靈

A: All the souls.

P: Toutes les âmes.

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Linh: linh hồn, chơn linh.

Vạn linh là tất cả các chơn linh trong CKVT gồm đủ Bát hồn (vật chất hồn, thảo mộc hồn, thú cầm hồn, nhơn hồn, Thần hồn, Thánh hồn, Tiên hồn và Phật hồn).

Vạn linh đầu kiếp xuống cõi trần làm chúng sanh. Do đó, từ ngữ Vạn linh đôi khi dùng để chỉ chúng sanh.

Chúng sanh gồm: vật chất kim thạch, thảo mộc, thú cầm, nhơn loại.

TNHT: Dìu bước vạn linh đến cảnh nhàn.

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

CKVT: Càn Khôn Vũ Trụ.

Vạn loại

萬類

A: All the kinds of creatures.

P: Toutes les sortes de créatures.

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Loại: loài, giống.

Vạn loại là muôn loài, chỉ tất cả các vật trong CKVT.

KNHTĐ: Vạn loại thiện ác tất kiến.

KNHTÐ: Kinh Ngọc Hoàng Thượng Ðế.

CKVT: Càn Khôn Vũ Trụ.

Vạn pháp

萬法

A: All the principles (doctrines).

P: Tous les principes (doctrines).

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Pháp: sự lý, giáo lý, nguyên tắc.

Vạn pháp là muôn pháp, ý nói tất cả các pháp.

Nghĩa rộng: Vạn pháp là tất cả mọi sự, mọi lý, mọi vật, dù thấy được hay không thấy được.

Nghĩa hẹp: Vạn pháp là tất cả giáo lý đã có từ trước tới nay.

Trong ngày Đại Lễ Khai Đạo Cao Đài tại chùa Gò Kén, ngày 15-10-Bính Dần (1926), Đức Quyền Giáo Tông Lê Văn Trung có cho treo đôi liễn Vạn Pháp:

萬法圓融化度眾生無量無邊無數劫

三宗普現隨機說敎大雄大力大慈悲

Vạn pháp viên dung hóa độ chúng sanh vô lượng vô biên vô số kiếp,

Tam tông phổ hiện tùy cơ thuyết giáo đại hùng đại lực đại từ bi.

Nghĩa là:

Tất cả giáo lý của các tôn giáo đều dung hợp hài hòa, giáo hóa và cứu độ vô số chúng sanh trong rất nhiều kiếp. Ba tôn giáo lớn bày hiện ra khắp nơi, tùy cơ hội mà thuyết giảng giáo lý với hùng tâm đại lực và đại từ bi.

Vạn Pháp Cung

(Xem chữ Trí Huệ Cung, vần Tr)

Vạn pháp qui tông

萬法歸宗

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Vạn pháp: (đã giải ở trên), ý nói tất cả các giáo lý của các nền tôn giáo. Qui: trở về. Tông: Tôn: tôn giáo.

Vạn pháp qui tông là tất cả các giáo lý của các nền tôn giáo qui về lập thành một nền tôn giáo lớn gọi là Đại Đạo.

Vạn pháp qui tông đồng nghĩa: Vạn thù qui nhứt bổn, hay Tam giáo qui nguyên, Ngũ chi phục nhứt. (Coi các chữ nầy)

Vạn quốc

萬國

A: All nations.

P: Toutes les nations.

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Quốc: quốc gia, nước.

Vạn quốc là tất cả các quốc gia trên thế giới.

Hội Vạn Quốc: một tổ chức gồm đại diện tất cả quốc gia trên thế giới, để giải quyết các bất đồng xảy ra giữa các nước bằng sự thương thuyết hòa bình.

Hội Vạn Quốc về sau đổi tên thành Hội Quốc Liên, và ngày nay được gọi là Liện Hiệp Quốc. Trụ sở đặt tại thành Phố New York (Nữu Ước) của nước Mỹ.

TNHT: Thầy chưa giáng cơ lập đạo tại nước Nam, chớ chư Thần, Thánh, Tiên, Phật đã dùng huyền diệu nầy mà truyền đạo cùng vạn quốc.

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

Vạn sự do Thiên

萬事由天

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Sự: việc. Do: bởi. Thiên: Trời.

Vạn sự do Thiên: tất cả các việc đều bởi nơi Trời định.

Trong sách Minh Tâm Bửu Giám có bài thi hán văn:

Vạn sự do Thiên mạc cưỡng cầu,

Hà tu khổ khổ dụng tâm mưu.

Tam xan phạn nội hưu hồ tưởng,

Đắc nhứt phàm phong tiện khả thâu.

Sanh sự sự sanh hà nhựt liễu?

Hại nhân nhân hại kỷ thời hưu?

Oan gia nghi giải bất nghi kết,

Các tự hồi đầu khán hậu đầu.

Nghĩa là:

Muôn sự do Trời chớ gượng cầu,

Chớ nên khổ não dụng lòng mưu.

Cơm ngày ba bữa, đừng mơ tưởng,

Được gió buồm xuôi tiện khá thâu.

Sanh sự, sự sanh bao thuở dứt?

Hại người, người hại lúc nào thôi?

Oan gia nên giải, không nên kết,

Đều tự ngoảnh nhìn thấy trước sau.

Vạn sự khởi đầu nan

萬事起頭難

A: The beginning is difficult in any work.

P: Le début est difficile dans tout travail.

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Sự: việc. Khởi đầu: lúc bắt đầu. Nan: khó.

Vạn sự khởi đầu nan: muôn việc khởi đầu đều khó khăn.

Bất cứ việc gì, cái khó khăn là ở buổi đầu, công việc còn mới lạ, chưa quen, chưa có kinh nghiệm giải quyết. Làm lâu ngày thì quen dần, nhờ rút tỉa kinh nghiệm mà trở nên tài giỏi, lúc đó thấy công việc như là dễ dàng.

Vạn sự như ý

萬事如意

A: Everything to your liking.

P: Tout conforme aux désirs.

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Sự: việc. Như ý: được như ý muốn.

Vạn sự như ý là muôn việc đều được như ý muốn.

Đây là câu chúc tụng thường dùng trong những ngày Tết, hay chúc mừng Tân gia. Những câu chúc khác tương tự:

Vạn sự đại cát: 萬事大吉 Mọi việc rất tốt.

Vạn sự hanh thông: 萬事亨通 Mọi việc hanh thông.

Vạn sự viết vô

萬事曰無

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Sự: việc. Viết: nói rằng, gọi là. Vô: không.

Vạn sự viết vô: mọi việc đều gọi là không.

Thành ngữ nầy có nghĩa như: Sắc tức thị không.

Muôn việc trong cõi trần nầy rốt cuộc cũng đều hư hoại cả, và biến thành không tất cả.

Đôi liễn trên thuyền Bát Nhã:

Vạn sự viết vô, nhục thể thổ sanh hoàn tại thổ,

Thiên niên tự hữu, linh hồn Thiên tứ phản hồi Thiên.

Nghĩa là:

Muôn sự đều không, xác thịt do đất sanh hoàn trả đất,

Ngàn năm tự có, linh hồn do Trời ban quay trở về Trời.

Vạn thế sư biểu

萬世師表

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Thế: đời. Sư: thầy. Biểu: đứng đầu thay mặt.

Vạn thế sư biểu: vị thầy kiểu mẫu muôn đời.

Người đời sau tôn tặng Đức Khổng Tử là: Vạn thế sư biểu, là vị thầy đúng nghĩa nhứt, không ai có thể so sánh được với Ngài, làm kiểu mẫu muôn đời về sau.

Vạn thù qui nhứt bổn

萬殊歸一本

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Thù: khác, sai biệt. Qui: trở về. Bổn: gốc.

Vạn thù qui nhứt bổn: muôn sai biệt trở về một gốc.

(Xem chi tiết nơi chữ: Nhứt bổn tán vạn thù, vần Nh)

Vạn trượng

萬丈

A: Very long.

P: Très longue.

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Trượng: đơn vị đo bề dài. Một trượng ta bằng 4 thước mộc, bằng 1,70 mét.

Vạn trượng là chỉ một khoảng cách rất lớn, rất dài.

TNHT: Vạn trượng then gài ngăn Bắc Đẩu.

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

Vạn tử thiên hồng

萬紫千紅

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Tử: màu tím. Thiên: ngàn. Hồng: màu đỏ.

Vạn tử thiên hồng: muôn tím ngàn hồng. Thường nói: muôn hồng nghìn tía, chỉ trăm hoa đua nở trong mùa xuân.

Vạn tượng

萬象

A: All aspects.

P: Tous les aspects.

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Tượng: hình trạng.

Vạn tượng: muôn hình trạng của vạn vật.

Vạn tượng đồng nghĩa: Thiên hình vạn trạng: ngàn hình muôn vẻ.

PMCK: Thập Thiên can bao hàm vạn tượng.

PMCK: Phật Mẫu Chơn Kinh.

Vạn vật chi linh

萬物之靈

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Vật: vật. Chi: hư tự. Linh: thiêng liêng.

Vạn vật chi linh: vật thiêng liêng của muôn vật, đó là nhơn loại, vì người có đủ tam hồn, nên linh hơn vạn vật.

KTT: Kinh Tắm Thánh.

Vạn vật đồng nhứt thể

萬物同一體

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Đồng: cùng. Nhứt: một. Thể: cách thức.

Vạn vật đồng nhứt thể là vạn vật đều có một thể cách như nhau, bởi vì vạn vật đều có một nguồn gốc chung là Thái Cực, tức là đều do Đấng Thượng Đế tạo ra.

Mỗi vật trong vạn vật đều có hai phần:

·         phần vật chất hữu hình là thể xác.

·         phần tinh thần vô hình là hồn.

Vạn vật tuy là đồng nhứt thể nhưng được phân chia làm nhiều cấp tiến hóa cao thấp khác nhau: cấp tiến hóa thấp nhứt là kim thạch, rồi tiến hóa lên cấp thảo mộc, rồi thú cầm, và cấp tiến hóa cao nhứt là nhơn loại.

Vạn vật đều là con của Thượng Đế mà nhơn loại là cấp đàn anh, thú cầm là cấp tiến hóa đàn em,....

TNHT: Đức Quan Thế Âm Bồ Tát dạy rằng:

"Vì vạn vật do Đức Từ Bi sanh hóa trong cả thế gian, vậy vạn vật đồng nhứt thể. Tánh háo sanh của Đức Đại Từ Bi cũng nhân đó mà vô biên vô giới."

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

Vạn vật tịnh dục

萬物並育

Vạn: Muôn, mười ngàn, chỉ một số nhiều lắm. Vạn vật: (đã giải bên trên). Tịnh: đều, ngang nhau. Dục: nuôi dưỡng.

Vạn vật tịnh dục là vạn vật đều được nuôi dưỡng đồng đều như nhau.

Sách Trung Dung có viết:

"Vạn vật tịnh dục nhi bất tương hại,

Đạo tịnh hành nhi bất tương bội,

Tiểu đức xuyên lưu, đại đức đôn hóa,

Thử Thiên Địa chi sở dĩ vi đại dã."

Nghĩa là:

Muôn vật đều hóa dục mà không hại nhau,

Đạo Trời đều lưu hành mà không trái,

Đức nhỏ thì tiếp tục như nước sông chảy,

Đức lớn thì dày dặn mà sinh hóa vô cùng,

Ấy là điều làm cho Trời Đất lớn vậy.

VÃNG

VÃNG

VÃNG: 往 Đi, đến, đã qua, xưa, về sau, chết, xem.
Td: Vãng cảnh, Vãng lai, Vãng sanh.

Vãng cảnh

往景

A: To visit a site.

P: Visiter un site.

Vãng: Đi, đến, đã qua, xưa, về sau, chết, xem. Cảnh: phong cảnh, cảnh vật.

Vãng cảnh là viếng thăm phong cảnh.

Vãng cảnh Thiên Hỷ Động: đi viếng thăm phong cảnh vùng Thiên Hỷ Động, Trí Huệ Cung.

Vãng lai

往來

A: To go and come.

P: Aller et venir.

Vãng: Đi, đến, đã qua, xưa, về sau, chết, xem. Lai: tới, lại.

Vãng lai là qua lại, đi qua đi lại, lui tới.

Khách vãng lai: những người khách qua đường, đi qua đi lại, hay đi đến đi về.

Vãng sanh

往生

Vãng: Đi, đến, đã qua, xưa, về sau, chết, xem. Sanh: sinh ra.

Vãng sanh là chết ở cõi trần nầy để sanh qua một thế giới khác.

Bỏ thế giới ác trược nầy mà qua cõi thế giới thanh tịnh yên vui của Đức Phật A-Di-Đà, đó kêu là vãng. Khi qua đó rồi thì sanh vào hoa sen, đó kêu là sanh.

Chẳng những chúng sanh ở cõi Ta bà của Phật Thích Ca vãng sanh cõi Cực Lạc của Phật A-Di-Đà, mà ở vô số cõi thế giới khác, những chúng sanh nào quyết vãng sanh về đó, thì khi lâm chung được vãng sanh ngay.

Theo quyển Quán Vô Lượng Thọ Phật Kinh: những nhà tu hành khi được vãng sanh thì phân nhau, tùy công đức mình, mà ở trong Chín phẩm đài sen. (PHTĐ của Đoàn Trung Còn)

Vãng Sanh Thần Chú

往生神咒

Vãng: Đi, đến, đã qua, xưa, về sau, chết, xem. Vãng sanh: (đã giải nghĩa ở trên). Thần: thiêng liêng huyền diệu. Chú: câu niệm đặc biệt thuộc mật ngữ, có tác dụng huyền diệu về vô hình.

Vãng sanh Thần chú là câu niệm bằng tiếng Phạn đặc biệt của Phật giáo để cầu nguyện với Đức Phật A-Di-Đà cứu độ linh hồn người chết được sanh về cõi CLTG.

Trong tang lễ của Đạo Cao Đài, lúc linh cữu đã đưa đến nghĩa địa rồi, trước khi hạ huyệt, đồng nhi tụng bài Kinh Hạ Huyệt, tụng đủ 3 lần, xong rồi tiếp tụng Vãng Sanh Thần Chú, cũng tụng 3 lần, xong thì niệm Câu Chú của Thầy 3 lần.

Vãng sanh Thần chú bằng tiếng Phạn gồm 59 chữ, được giải nghĩa theo PHTĐ của Đoàn Trung Còn như sau:

Nam-mô A-Di-Đà Bà-Dạ: Tiếng Phạn là Namah Amitabhavyuha, nghĩa là: qui kính Đức A-Di-Đà Phật.

Đa-Tha-Già-Đa-Dạ: Tiếng Phạn là Tathagata, nghĩa là: Như Lai. (Như Lai là một trong 10 hiệu của Phật).

Đa-Điệt-Dạ-Tha: dịch là tức thuyết chú viết, nghĩa là: liền đọc bài chú dưới đây:

A-Di-Rị-Đô-Bà-Tì, A-Di-Rị-Đa,

Tất-Đam-Bà-Tì, A-Di-Rị-Đa,

Tì-Ca-Lan-Đế, A-Di-Rị-Đa,

Tì-Ca-Lan-Đa, Già-Di-Nị,

Già-Già-Na, Chỉ-Đa-Ca-Lệ,

(10 câu trên đều là mật ngữ, đại ý có nghĩa là: nhổ bỏ tận gốc các nghiệp chướng).

Ta-Bà-Ha: tiếng Phạn là Swâha. Thường các bài Thần chú đều có ba chữ chót là Ta-Bà-Ha, có nghĩa là: Thành tựu, kiết tường, tiêu tai tăng phước, viên tịch, vô trụ, kính Phật chứng minh.

Vãng Sanh Thần Chú còn được gọi là: Chú Vãng Sanh, Vãng Sanh Chơn ngôn, Vãng Sanh Quyết định Chơn ngôn.

CLTG: Cực Lạc Thế giới.

VÀY

VÀY

VÀY: VẦY: dùng tay hay chân làm cho nhầu nát.
Td: Vày đạp, Vày vả, Vày vò.

Vày đạp (Vầy đạp)

A: To treat roughly.

P: Maltraiter.

Vày: dùng tay hay chân làm cho nhầu nát. Đạp: dùng chân đạp xuống.

Vày đạp hay Vầy đạp là chà đạp, dẫm nát. Ý nói: hành hạ cho đau đớn khổ sở.

Vày đạp đồng nghĩa: Vày xéo (Vầy xéo).

TNHT: Nhưng dòm Thiên thơ thì thấy 8 phần10 đã sa vào chơn của Quỉ vương vày đạp, mà lại phần đông các con là bậc phẩm cao, chức trách trọng hậu.

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

Vày vả (Vầy vả)

A: To suffer unhappy.

P: Souffrir le malheur.

Vày: dùng tay hay chân làm cho nhầu nát. Vả: vất vả khổ cực.

Vày vả là bị chà đạp và chịu vất vả.

TNHT: Có vày vả nẻo chông gai, lần theo bước đường hạnh đức mới có ngày vui vẻ bất tận.

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

Vày vò (Vầy vò)

A: To pain a long time.

P: Affliger longuement.

Vày: dùng tay hay chân làm cho nhầu nát. Vò: làm cho nhầu nát.

Vày vò hay Vầy vò là làm cho nhầu nát cõi lòng.

Ý nói: làm cho đau đớn ray rứt trong lòng.

TNHT: Kiếp trần ai lắm nỗi vày vò.

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

VẠY

VẠY

VẠY: Cong, không thẳng, đồng nghĩa: Tà.
Td: Vạy tà, Vạy vò.

Vạy tà

A: Perverse.

P: Pervers.

Vạy: Cong, không thẳng, đồng nghĩa: Tà. Tà: đồng nghĩa Vạy: không chánh.

Vạy tà hay Tà vạy là không ngay thẳng, không chơn chánh, tức là gian dối và xảo trá.

TNHT: Một nét vạy tà Thần Thánh chép.

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

Vạy vò

A: Treacherous.

P: Traître.

Vạy: Cong, không thẳng, đồng nghĩa: Tà. Vò: làm cho nhầu nát.

Vạy vò, đồng nghĩa Vạy tà, là gian dối và xảo trá.

KSH: Kinh Sám Hối.

VĂN

VĂN

1.    VĂN: 文 - Vẻ đẹp, lời văn, có học vấn, lễ phép. - Quan văn, trái với quan võ.
Td: Văn ban võ bá, Văn dĩ tải đạo.

2.    VĂN: 聞 Nghe, hiểu biết.
Td: Văn đắc thọ trì.

Văn ban võ bá

文班武百

A: The civilian and military mandarins.

P: Les mandarins civils et militaires.

Văn: Quan văn, trái với quan võ. Ban: nhóm. Võ: về quân sự. Bá: trăm

Văn ban võ bá là nói chung các quan văn và các quan võ trong triều đình, đồng nghĩa: Bá quan văn võ.

Các quan văn võ trong triều giúp vua trị nước an dân.

KTKVTH: Văn ban võ bá triều đình đặc an.

KTKVTH: Kinh Tụng Khi Vua Thăng Hà.

Văn chương quốc âm

文章國音

A: The national literature.

P: La littérature nationale.

Văn: Vẻ đẹp, lời văn, có học vấn, lễ phép. Chương: bài văn. Quốc âm: tiếng nói của một dân tộc trong một nước.

Văn chương quốc âm là văn chương theo ngôn ngữ của dân tộc ta.

TNHT: Hiền hữu lúc nầy chuyên về văn chương quốc âm nhiều lắm há?

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

Văn dĩ tải đạo

文以載道

Văn: Vẻ đẹp, lời văn, có học vấn, lễ phép. Dĩ: lấy, dùng để. Tải: chở. Đạo: đạo đức.

Văn dĩ tải đạo: dùng văn chương để chở đạo đức, tức là dùng văn chương để truyền bá đạo đức cho nhiều người biết.

Một số nhà văn học ý thức bổn phận của kẻ sĩ là phải duy trì phong hóa, gìn giữ cang thường, bảo tồn đạo đức, nên chủ trương văn dĩ tải đạo, thường tìm các tác phẩm đạo đức dịch thuật ra để truyền bá, hoặc sáng tác các sách đề cao đạo đức. Nhà văn Lý Văn Phức (1785-1849) dịch quyển "Nhị thập tứ Hiếu" được liệt vào nhóm chủ trương "văn dĩ tải đạo".

Văn dĩ tải đạo là dùng văn tự để minh đạo và truyền đạo. Thánh nhân lưu truyền kinh điển là mong cho người học đạo do theo kinh mà ngộ đạo. Một khi đã ngộ đạo, đạt được trí huệ tức là cứu cánh thì phải xem văn tự chỉ là phương tiện. Như khi qua sông, ta phải dùng thuyền hay dùng bè, nhưng khi đã qua sông rồi thì sẽ không dùng đến bè nữa. Nếu qua sông rồi mà còn vác bè theo, chẳng những lố bịch, vô bổ mà lại còn thêm chướng ngại trên bước đường đi tới.

Văn đàn

文壇

A: Literary club.

P: Le cénacle littéraire.

Văn: Vẻ đẹp, lời văn, có học vấn, lễ phép. Đàn: nơi tụ họp đông người.

Văn đàn là nơi các nhà văn tụ họp để bàn luận văn học.

Văn đắc thọ trì

聞得受持

Văn: Nghe, hiểu biết. Đắc: được. Thọ: nhận lãnh. Trì: gìn giữ.

Văn đắc thọ trì: nghe biết được, nhận lấy và gìn giữ.

DLCK: Ngã kim thính văn đắc thọ trì, Nguyện giải Tân Kinh chơn thiệt nghĩa.

DLCK: Di Lạc Chơn Kinh.

Văn hào

文豪

A: The great writer.

P: Le grand écrivain.

Văn: Vẻ đẹp, lời văn, có học vấn, lễ phép. Hào: tài trí hơn người.

Văn hào là người có danh tiếng lừng lẫy trong làng văn.

Td: Văn hào Nguyễn Du, Văn hào Victor Hugo.

Văn hiến

文獻

A: Civilisation.

P: Civilisation.

Văn: Vẻ đẹp, lời văn, có học vấn, lễ phép. Hiến: người tài đức.

Văn hiến, nghĩa đen là sách và người tài đức, nghĩa thường dùng là: truyền thống văn hóa tốt đẹp lâu đời.

TĐ ĐPHP: Hội Thánh CTĐ bảo vệ văn hiến tôn giáo, Hội Thánh Phước Thiện cứu khổ, còn có chỗ nào hay hơn nữa!

TÐ ÐPHP: Thuyết Ðạo của Ðức Phạm Hộ Pháp.

CTÐ: Cửu Trùng Ðài.

Văn hóa

文化

A: The culture.

P: La culture.

Văn: Vẻ đẹp, lời văn, có học vấn, lễ phép. Hóa: thay đổi, giáo hóa.

Văn hóa có nghĩa đen là: làm thay đổi cho tốt đẹp hơn.

Nghĩa thường dùng:

■ Văn hóa là sự giáo hóa về văn học.

NTTP: Dụng văn hóa trau tria nữ phách.

■ Văn hóa là chỉ chung các công trình của con người làm đời sống vật chất và tinh thần trở nên phong phú và tốt đẹp hơn.

TĐ ĐPHP: Tại tiêm nhiễm văn hóa Âu Châu, rồi đem của quí liệng đi, hốt của bỏ đem vào,....

NTTP: Nữ Trung Tùng Phận.

TÐ ÐPHP: Thuyết Ðạo của Ðức Phạm Hộ Pháp.

Văn miếu - Văn chỉ

文廟 - 文址

A: The temple of Confucius in the prefecture or province.

P: Le temple de Confucius dans la préfecture ou province.

Văn: Vẻ đẹp, lời văn, có học vấn, lễ phép. Miếu: đền thờ. Chỉ: cái nền đất.

Văn miếu hay Văn chỉ đều có nghĩa là nơi thờ phượng và tế lễ Đức Khổng Tử, vì Đức Khổng Tử được xem là ông tổ của văn chương, nhưng cần phân biệt:

- Văn miếu là đền thờ Đức Khổng Tử tại kinh đô hay tại các tỉnh thành, được xây dựng qui mô lớn lao.

- Văn chỉ là đền thờ Đức Khổng Tử tại các làng xã hay quận huyện, nếu nó chỉ là cái nền đất để tế lễ thì gọi là Văn chỉ, còn nếu có cất nhà thờ thì gọi là Văn từ (文祠 )

"Mỗi làng có một Văn từ hoặc Văn chỉ. Đàn lộ thiên gọi là Văn chỉ, có lợp mái gọi là Văn từ.

Văn từ, Văn chỉ để thờ riêng những bậc khoa hoạn trong làng. Có làng hiếm văn học, chưa có người hiển đạt thì thờ Đức Khổng Tử, gọi là Tiên Thánh Sư để làm chủ trương cho việc văn học trong làng.

Các nơi thờ riêng những bậc khoa hoạn, đại để chia làm ba hạng:

- Hạng nhất là những người đỗ Đại khoa (Tiến sĩ) và những người làm quan từ Tam Tứ phẩm trở lên, thờ ban giữa.

- Hạng nhì là những người đỗ Trung khoa (Cử nhân) và những người làm quan từ Lục Thất phẩm trở lên, thờ ban hữu.

- Hạng ba là những người đỗ Tiểu khoa (Tú tài) và những người làm quan đến Bát Cửu phẩm, thờ ban tả.

Đến khi tế tự thì đem cả hào mục, tổng lý và các thầy đồ truyền giáo trong làng vào phối hưởng.

Nhưng nhiều nơi chỉ trọng riêng về đường khoa mục, hễ có đỗ mới được liệt tự, còn như làm quan, dẫu đến Nhất Nhì phẩm mà không có chân khoa mục, cũng không được dự, chỉ đến lúc tế mới đem vào phối hưởng mà thôi.

Mỗi năm, tháng hai, tháng tám, tế hai kỳ gọi là Xuân Thu nhị đình. Có nơi cả làng tế, có nơi chỉ người có chân trong hội tư văn mới được dự tế.

Năm nào có khoa thi thì cả sĩ tử trong làng hội lại làm lễ kỳ khoa, hoặc cả làng làm lễ, để cầu cho hương thôn được nhiều người hiển đạt.

Khi thi xong, ai được đỗ thì lúc về phải có lễ ra Văn chỉ để tạ ơn tiền hiền." (Trích trong VN Phong Tục của Phan Kế Bính)

Văn minh

文明

A: Civilisation.

P: Civilisation.

Văn: Vẻ đẹp, lời văn, có học vấn, lễ phép. Minh: sáng.

Văn minh là trình độ phát triển cao, sáng đẹp của một nền văn hóa về vật chất và tinh thần của một dân tộc.

KTKVTH: Dẩy xa thơ trổi nhặt văn minh.

KTKVTH: Kinh Tụng Khi Vua Thăng Hà.

Văn ngã ưng đương

聞我應當

Văn: Nghe, hiểu biết. Ngã: ta. Ưng: bằng lòng. Đương: gánh vác.

Văn ngã ưng đương: nghe lời Ta bằng lòng gánh vác.

Văn nhân tài tử

文人才子

A: The scholar and artist.

P: Le lettré et artiste.

Văn: Vẻ đẹp, lời văn, có học vấn, lễ phép. Nhân: người. Tài: có tài nghề. Tử: người. Văn nhân là người có học thức, biết làm văn làm thơ. Tài tử là người có tài nghề giỏi về một môn văn nghệ, như: đờn, ca, diễn xuất, v.v...

Văn nhân tài tử là chỉ chung những nhà văn và nghệ sĩ.

Văn nhứt tri thập

聞一知十

Văn: Nghe, hiểu biết. Nhứt: một. Tri: biết. Thập: mười.

Văn nhứt tri thập: nghe một biết mười. Ý nói: người có thiên tư đặc biệt, thông minh sáng suốt hơn người.

Văn quá tắc hỷ

聞過則喜

Văn: Nghe, hiểu biết. Quá: lỗi lầm. Tắc: thì (trợ từ). Hỷ: mừng.

Văn quá tắc hỷ là nghe biết được lỗi lầm thì mừng.

Ý nói: Người có tinh thần cầu học cầu tiến. Ai chỉ trích mình thì không giận mà lại mừng, vui lòng sửa đổi những điều mà mình còn sai trái. Cũng như câu: Người khen ta là kẻ thù của ta, người chê ta là người ơn của ta.

Văn thân

文紳

A: The scholars.

P: Les lettrés.

Văn: - Vẻ đẹp, lời văn, có học vấn, lễ phép. - Quan văn, trái với quan võ. Thân: cái đai áo chầu của các quan, chỉ người làm quan. (Tấn thân: đang làm quan. Thân sĩ: quan về hưu)

Văn thân là chỉ chung lớp sĩ phu, tức là những người nho học trí thức thời xưa.

Văn thi

文詩

A: The poetry.

P: La poésie.

Văn: Vẻ đẹp, lời văn, có học vấn, lễ phép. Thi: thơ, văn vần.

Văn thi hay Thi văn là chỉ chung các bài thơ có vần điệu.

Văn thỉ thượng cung

文始上宮

Văn: Vẻ đẹp, lời văn, có học vấn, lễ phép. Thỉ: Thủy: khởi đầu, bắt đầu. Thượng: trên. Cung: cung điện. Cung là tòa nhà nhỏ, Điện là tòa nhà lớn. Trong một Điện có nhiều cung.

Văn thỉ là khởi đầu về văn chương.

Thượng cung là cái cung ở trên hết.

Kinh Nho giáo:

Quế Hương nội điện,

Văn Thỉ thượng cung.

Nghĩa là:

Trong điện Quế Hương, có cung Văn Thỉ ở trên hết.

Đó là nơi thường ngự của Đức Khổng Tử nơi cõi Thiêng Liêng.

Văn Tuyên Đế Quân - Văn Tuyên Khổng Thánh

文宣帝君 - 文宣孔聖

Văn: Vẻ đẹp, lời văn, có học vấn, lễ phép. Tuyên: thông suốt.

Văn Tuyên là thụy hiệu của Đức Khổng Tử, tức là danh hiệu mà các vua đời sau truy tặng cho Đức Khổng Tử.

Đế Quân: phẩm tước do Đức Chí Tôn phong thưởng. Khổng Thánh: Đức Thánh Khổng Tử.

■ Trong Kinh Nho giáo thì gọi Đức Khổng Tử là: Văn Tuyên Đế Quân.

Kinh Nho Giáo:

Văn Tuyên tư lộc,

Hoằng nhơn Đế Quân.

(Tư lộc: lo việc ban phước lộc. Hoằng nhơn: lòng nhơn rộng lớn)

■ Trong Bài Kinh Xưng Tụng Công Đức Phật Tiên Thánh Thần, gọi Đức Khổng Tử là: Văn Tuyên Khổng Thánh.

BXTCĐPTTT: Văn Tuyên Khổng Thánh khuyến dân răn đời.

Ngày nay, thời Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ, tước hiệu của Đức Khổng Tử là: Khổng Thánh Tiên Sư Hưng Nho Thạnh Thế Thiên Tôn.

Trong tập "PHỔ CÁO CHÚNG SANH" có một đoạn Thánh ngôn của Đức Chí Tôn nói rằng: Đức Khổng Tử là do Văn Xương Đế Quân (tức là Văn Xương Tiên) đầu kiếp xuống trần để phục hưng Nho giáo.

Xin chép bài Thánh ngôn nầy ra:

Thánh ngôn ngày 25 tháng 2 Lang sa năm 1926.

"Trọng Ni (Khổng Phu Tử) là Văn Xương Tiên hạ trần đặng thừa mạng Thầy làm Chưởng giáo Nhơn đạo, lo xong phân sự thì Thầy đến độ hồi cựu vị."

(Xem thêm chi tiết nơi chữ: Văn Xương Đế Quân)

BXTCÐPTTT: Bài Xưng Tụng Công Ðức Phật Tiên Thánh Thần.

Văn từ

文詞

A: Style.

P: Le style.

Văn: Vẻ đẹp, lời văn, có học vấn, lễ phép. Từ: lời nói, lời văn.

Văn từ là nói chung về văn chương, kinh sách.

KVH: Giúp trẻ thơ học hiểu văn từ.

KVH: Kinh vào học.

Văn tự

文序

A: The writing.

P: L'éctiture.

Văn: Vẻ đẹp, lời văn, có học vấn, lễ phép. Tự: chữ viết.

Văn tự là chữ viết.

Văn tự cũng có nghĩa là những giấy tờ do hai bên thỏa thuận viết ra rõ ràng rồi đồng ký tên để hai bên căn cứ vào đó mà thi hành cho khỏi điều trở ngại.

Văn uyển

文苑

A: Garden of letters.

P: Le jardin des lettres.

Văn: Vẻ đẹp, lời văn, có học vấn, lễ phép. Uyển: cái vườn.

Văn uyển là vườn văn chương.

Văn uyển cũng là một mục mở ra trên báo chí để đăng những bài thơ văn.

Văn Vương

文王

Văn Vương là vị vua khai sáng ra nhà Châu (Chu) vào thời thượng cổ nước Tàu, nên được gọi là Châu Văn Vương.

Theo Trung quốc sử:

- Năm 1136 trước TL, vua Văn Vương, con ông Vương Quý, cháu ông Thái Vương, dựng cơ nghiệp ở đất Phong.

- Năm 1122 trước TL, vua Võ Vương, con Văn Vương đánh diệt vua Trụ, lên làm Hoàng đế, đóng đô ở đất Hạo.

Lúc vua Trụ đang trị vì nước Tàu, ở phía Tây có Tây Bá Hầu Cơ Xương, đặt thủ phủ ở Tây Kỳ, thống suất các chư Hầu ở phía Tây. Vua Trụ hôn ám, bị nịnh thần xúi giục, bắt Tây Bá Hầu Cơ Xương giam tại thành Dũ Lý 7 năm.

Tây Bá Hầu bị cầm chơn tại đây chớ không phải tù tội chi, nên ông lấy điều nhân nghĩa dạy dân, khiến cho dân trong thành đều mến đức.

Tây Bá dùng thời giờ nhàn rỗi để nghiên cứu thêm về Bát Quái Tiên Thiên của vua Phục Hy, Hà Đồ, và Lạc Thơ, rồi ông chế ra Bát Quái Hậu Thiên bằng cách thay đổi vị trí các quẻ, rồi phối hợp với Ngũ Hành, giải thích về vạn vật hữu hình.

Vua Phục Hy đặt ra 64 quẻ Tiên Thiên Bát Quái nhưng không có văn tự giải thích, Tây Bá Hầu mới nghiên cứu viết ra Thoán Từ để giải thích ý nghĩa của mỗi quẻ.

Tù túng bảy năm thành Dũ Lý,

Điểm trang một tập quẻ Tiên Thiên.

Dạy đời muôn việc điềm hung kiết,

Để tiếng ngàn thu bậc Thánh hiền.

Khi hết hạn 7 năm ở Dũ Lý, vua Trụ đòi Tây Bá về kinh, khen thưởng phong Tây Bá Cơ Xương làm VĂN VƯƠNG, có búa Việt cờ Mao đặng quyền chinh phạt chư Hầu....

Văn Xương Đế Quân

文昌帝君

"Văn Xương Đế Quân được dân gian lẫn Đạo giáo tôn sùng là Thần chủ quản công danh phúc lộc của sĩ nhân.

Văn Xương là tên vì sao, cũng gọi là sao Văn Khúc (Văn Khúc tinh hoặc Văn tinh). Người Trung quốc xưa cho rằng đây là tinh tú nắm giữ công danh và văn vận của thế nhân.

Sự kiện Văn Xương Đế Quân được dân gian và Đạo giáo phụng thờ có liên quan đến thần Tử Đồng Trương Á Tử.

Đời Đông Tấn (317-420), năm Ninh Khang thứ 2 (374) triều vua Hiếu Vũ Đế [Tư Mã Diệu], một người nước Thục tên là Trương Dục tự xưng là Thục Vương, khởi nghĩa chống Phù Kiên và hy sinh. Dân chúng quận Tử Đồng (Tứ Xuyên) lập miếu thờ (gọi là Trương Dục từ) tại núi Thất Khúc, tôn Ngài là Lôi Trạch Long Thần.

Trên núi Thất Khúc cũng có một miếu thờ thần Tử Đồng Trương Á Tử. Vì hai miếu gần nhau, người đời sau mới gọi chung hai thần là Trương Á Tử hoặc Trương Á Tử Sĩ Tấn chiến một (Trương Á Tử, quan đời Tấn, chết trong chiến tranh). Sự việc Trương Dục có chép trong Tấn Thư.

Thần Trương Á Tử (cũng gọi Trương Ác Tử) được ghi chép trong Hoa Dương Quốc Chí, quyển 2: "Tử Đồng huyện, quận trị, hữu Thiện Bản tự, nhất danh Ác Tử" (huyện Tử Đồng là một quận trị có miếu Thiện Bản, một tên khác là Ác Tử).

Trong dân gian thường truyền nhau sự hiển linh thần dị của thần Tử Đồng Trương Á Tử.

Thái Bình Hoàn Vũ Ký quyển 84 mục Kiếm Châu Tử Đồng huyện có trích dẫn Quận Quốc Chí rằng: "Ác Tử tích chí Trường An kiến Diêu Trường, vị viết: Kiếp hậu cửu niên, quân đương nhập Thục, nhược chí Tử Đồng Thất Khúc sơn, hạnh đương kiến tầm." (Xưa Ác Tử đến Trường An gặp Diêu Trường bảo rằng: 9 năm sau, người phải vào Thục, nếu đến núi Thất Khúc huyện Tử Đồng, may mắn thì tìm gặp ta).

Thập Lục Quốc Xuân Thu Tập Bổ - Hậu Tần Lục ghi rằng: "Tiền Tần Kiến Nguyên thập nhị niên (376), Diêu Trường chí Tử Đồng Thất Khúc sơn, kiến nhất thần nhân vị chi viết: Quân tảo hoàn Tần, Tần vô chủ, kỳ tại quân hồ? Trường thỉnh kỳ tính thị, viết: Trương Ác Tử dã. Ngôn cật bất kiến. Chí cứ Tần xưng đế, tức kỳ địa lập Trương Tướng công miếu tự chi" (Năm Kiến Nguyên thứ 12 [tiền Tần, 376], Diêu Trường đến núi Thất Khúc ở huyện Tử Đồng, gặp một thần nhân bảo rằng: Ngươi hãy sớm quay về Tần, Tần không có chủ, chẳng phải chủ ở nơi ngươi sao? Trường xin hỏi danh tánh, người đó đáp: Trương Ác Tử đây. Nói xong thì chẳng thấy người đó. Đến lúc Tần xưng đế, nơi nầy lập miếu Trương tướng công mà thờ).

Khi loạn An Lộc Sơn nổi lên, Đường Huyền Tông lánh nạn chạy vào đất Thục, trên đường đi ngang núi Thất Khúc, nghĩ đến Trương Á Tử anh liệt kháng Tiền Tần, bèn dừng chân vái lạy. Tương truyền khi tá túc núi Thất Khúc, Huyền Tông mộng thấy Trương Á Tử hiển linh mách rằng, không bao lâu nữa, Huyền Tông sẽ trở thành Thái Thượng Hoàng. Hiện nay trên núi Thất Khúc còn dấu tích "Ứng mộng tiên đài" của Đường Huyền Tông.

Năm Quảng Minh thứ 2 đời Đường, Hy Tông lánh loạn Hoàng Sào vào Thục, đi ngang núi Thất Khúc cũng vào vái lạy, truy phong Trương Á Tử là Tế Thuận Vương và cởi bội kiếm tặng cho Thần.

Thần Tử Đồng Trương Á Tử vì được các vua Đường sùng bái, thanh danh lan truyền xa, từ một vị Thần địa phương trở thành một đại thần khắp Trung quốc.

Năm Hàm Bình thứ 3 (1000) triều vua Tống Chân Tông (trị vì 998-1023) (Bắc Tống), Đô Ngu Hầu ở Ích Châu là Vương Quân nổi loạn, thần Tử Đồng linh hiển trợ giúp vua diệt quân phiến loạn. Tống Chân Tông bèn sắc phong Trương Á Tử là Anh Hiển Vũ Liệt Vương, đồng thời cho tu bổ miếu thờ.

Đời Nam Tống, năm Thiệu Hưng thứ 10 (1140), vua Tống Cao Tông (trị vì 1127-1162) cho đại tu Tử Đồng Thần miếu và sắc phong miếu thờ là Linh Ứng Từ.

Vua Tống Quang Tông (trị vì 1190-1194) truy phong Trương Á Tử là Trung Văn Nhân Vũ Hiếu Đức Thánh Liệt Vương. Tống Lý Tông (trị vì 1225-1264) truy phong Trương Á Tử là Thần Văn Thánh Võ Hiếu Đức Trung Nhơn Vương.

Đời Nguyên, năm Diên Hựu thứ 3 (1316), vua Nhân Tông (trị vì 1312-1320) sắc phong Trương Á Tử là Phụ Nguyên Khai Hóa Văn Xương Tư Lộc Hoằng Nhơn Đế Quân và khâm định là Trung Quốc Hiếu Gia Ích Dân Chính Trực Thần.

Kể từ đó, thần Tử Đồng và sao Văn Xương được hợp nhất thành một danh xưng là Văn Xương Đế Quân.

Từ đời Tống rất thịnh hành vô số câu chuyện linh dị kể lại thần Tử Đồng hiển linh phù hộ các sĩ tử thi đậu làm quan, cho nên việc phụng thờ Ngài càng thêm thịnh.

Đời Nam Tống, Ngô Tự Mục trong quyển Mộng Lương Lục thứ 14 chép rằng Tử Đồng Đế Quân tại đạo quán Thừa Thiên ở Ngô Sơn là thần nước Thục, chuyên nắm giữ lộc tịch (sổ sách về quan lộc) của con người, nói chung các sĩ tử bốn phương đi thi cầu danh đều xin Ngài ban phúc. Ngài được phong là Huệ Văn Trung Vũ Hiếu Đức Nhân Thánh Vương (Tử Đồng Đế Quân tại Ngô Sơn Thừa Thiên quán, thử Thục trung thần, chuyên chưởng lộc tịch, phàm tứ phương sĩ tử cầu danh phó tuyển giả tất đảo chi. Phong vương tước viết Huệ Văn Trung Vũ Hiếu Đức Nhân Thánh Vương).

Cuối đời Nam Tống, các châu và phủ đều lập nhiều miếu thờ Tử Đồng Đế Quân. Như vậy, những tượng thờ Văn Xương Đế Quân trong các chùa miếu và đạo quán ngày nay tức là tượng Tử Đồng Đế Quân.

Đạo giáo đã sớm có tín ngưỡng Văn Xương, trong Lão Quân Âm Tụng Giới Kinh chép: Đương giản trạch chủng dân, lục danh Văn Xương cung trung. (Phụ trách tuyển chọn phẩm hạng dân chúng, ghi danh vào cung Văn Xương).

Đến đời Nguyên (1279-1368) và đời Minh (1368-1644) các đạo sĩ lợi dụng tín ngưỡng dân gian về Văn Xương Đế Quân mà viết ra "Thanh Hà Nội Truyện" và "Tử Đồng Đế Quân Hóa Thư" kể lại những thần tích của Văn Xương Đế Quân.

Sách viết rằng:

"Văn Xương Đế Quân vốn sanh đầu đời Chu (Châu), đã trải 73 kiếp hóa thân, từng là sĩ đại phu. Cuối đời Tây Tấn, Ngài giáng sanh nơi đất Thục tên là Á, họ là Trương, tự là Bái Phu, được lệnh Ngọc Hoàng Thượng Đế cho chưởng quản Văn Xương Phủ và lộc tịch (sổ sách về quan lộc) của nhân gian."

Đạo Tạng Tập Yếu thu thập quyển Văn Xương Đế Quân Bản Truyện viết vào những năm Sùng Đức (1638-1648) đời Thanh, trong đó ghi rằng:

"Văn Xương Đế Quân họ là Trương, húy là Thiện Huân, có những thần tích linh dị, phàm nhương tai khử họa, đảo vũ, cầu tự, hễ có thành tâm tất có ứng nghiệm, có thể trấn phục yêu ma, tảo trừ dịch bệnh. Ngài được gọi là Văn Chương Tư Mệnh, vì các giới quí tiện văn võ y bốc sĩ nông công thương, hễ có lòng mong cầu công danh đều trông cậy vào Ngài. Ngài cư ngụ nơi cung Văn Xương, nơi chòm sao Tử Vi, thường giáng cơ viết kinh, hiển mộng báo tin, phân thân ứng hóa, cứu độ nhân sanh."

Trong Tử Đồng Đế Quân Hóa Thư (do Đàm Tiễu viết đầu thế kỷ thứ 10) tóm lược 17 kiếp của Văn Xương Đế Quân nhưng nội dung hết sức hoang đường. Có lẽ sáng tác nầy của đạo sĩ Đàm Tiễu muốn củng cố và chuyển tín ngưỡng Văn Xương Đế Quân từ một tín ngưỡng dân gian sang tín ngưỡng của Đạo giáo.

Trong Đạo Tạng và Đạo Tạng Tập Yếu thu thập rất nhiều kinh sách do Văn Xương Đế Quân giáng cơ bút, trong đó thịnh hành nhứt kể từ đời Tống và đời Nguyên là Văn Xương Đế Quân Âm Chất Văn. Tác phẩm nầy tuyên xưng: Văn Xương Đế Quân cứu dân chi nạn, tế nhân chi cấp, mẫn nhân chi cô, dung nhân chi quá, quảng hành âm chất, thượng cách thương khung. (Văn Xương Đế Quân cứu nạn dân chúng, giúp người trong khốn khó nguy cấp, xót thương kẻ bơ vơ, khoan dung lỗi lầm của thế nhân, [ai] thi hành rộng khắp âm chất được đặc cách lên trời [ghi tên trong Tiên tịch]).

Đồng thời khuyến dạy người đời: "Hành thời thời chi phương tiện, tác chủng chủng chi âm công, lợi vật lợi nhân, tu thiện tu phúc, chính trực đại thiên hành hóa, từ tường vị quốc cứu dân, trung chủ hiếu thân, kính huynh tín hữu. Hoặc phụng Chân triều đẩu, hoặc bái Phật niệm kinh, báo đáp tứ ân, quảng hành Tam giáo." (Thường thi hành tiện ích, tạo vô vàn công đức vô hình, ích lợi cho người cho vật, tu thiện tu phúc, chính trực thay Trời hành hóa đạo đức, từ ái vì nước cứu dân, trung vua hiếu cha mẹ, kính trọng huynh trưởng, tin cậy bằng hữu. Hoặc thờ Tiên tu đạo, hoặc bái Phật niệm kinh, để báo đáp bốn ân và quảng hành Tam giáo). Văn Xương Đế Quân Âm Chất Văn là một trong tam đại khuyến thiện thư của Đạo giáo, có ảnh hưởng rất lớn trong dân gian.

Từ đời Nguyên và đời Minh về sau, các địa phương ở Trung quốc kiến tạo rất nhiều cung và đền miếu thờ Văn Xương Đế Quân (gọi là Văn Xương Cung, Văn Xương Từ, Văn Xương Các) nguy nga, hiện nay vẫn còn.

Đài Loan hiện có 29 miếu thờ Văn Xương Đế Quân.

Tại Việt Nam, Văn Xương Đế Quân được thờ trong đền Ngọc Sơn nơi Hồ Hoàn Kiếm Hà Nội kể từ khi đền được trùng tu năm Thiệu Trị thứ nhứt (1841), ngoài ra Ngài còn được thờ trong các ngôi chùa miếu của người Hoa. Đạo giáo lấy ngày 3 tháng 2 âm lịch làm ngày vía Đức Văn Xương Đế Quân.

Khi Văn Xương Đế Quân du hành, tùy tòng có Huyền Đồng Tử (Thiên lung: trời điếc) và Địa mẫu (Địa á: đất câm). Hai tùy tòng có nhiệm vụ biệt lập về hành chánh, phụ giúp Văn Xương Đế Quân. Để giữ công bình và bí mật, Thiên lung không thể lắng nghe những lời van xin cầu khẩn của thế nhân, Địa á không thể tiết lộ cho họ những dự định của Đế Quân."

(Bài Lược khảo về Văn Xương Đế Quân nầy của Lê Anh Minh).

Trong quyển "Đại Động Chơn Kinh" 大洞眞經 in vào triều vua Hàm Phong nhà Thanh bên Tàu vào năm Đinh Tỵ (1857), có một bài kinh tụng về Văn Xương Đế Quân. Bài kinh nầy rất giống bài kinh Nho giáo trong kinh Nhựt Tụng của Đạo Cao Đài, xin chép ra sau đây:

桂香內殿
文昌上宮
九十五回
種善果於詩書之圃
百千萬化
培桂根於陰騭之田
自雷杼炳靈於鳳山
至如意儲祥於鰲岫
開人心必本於篤親之孝
壽國脈必先於致主之忠
夢保生垂慈憫苦
大仁大孝大聖大慈
神文聖武孝德忠仁
王新冊輔元開化
文昌司祿宏仁帝君
澄眞正觀寶光慈濟天尊
(諱亞二月初三日生)

Phiên âm:

Quế Hương Nội Điện
Văn Xương Thượng Cung.
Cửu thập ngũ hồi,
Chưởng thiện quả ư thi thơ chi phố
Bá thiên vạn hóa
Bồi quế căn ư âm chất chi điền
Tự lôi trữ bính linh ư phụng sơn
Chí như ý trừ tường ư ngao trụ.
Khai nhơn tâm tất bổn ư đốc thân chi hiếu.
Thọ quốc mạch tất tiên ư trí chúa chi trung.
Ứng mộng bảo sanh, thùy từ mẫn khổ
Đại nhơn đại hiếu, đại Thánh đại từ,
Thần văn Thánh võ, hiếu đức trung nhơn,
Vương tân sách phụ nguyên khai hóa
Văn Xương tư lộc, hoành nhơn đế quân,
Trừng chơn chánh quan,
Bửu quang từ tế Thiên Tôn.
(Húy Á nhị ngoạt sơ tam nhựt sanh)
(Tên húy là Á, ngày sanh là mùng 2 tháng 3)
(Tài liệu của Lê Anh Dũng)

VĂNG

Văng mày

A: To be broken the visage.

P: Être brisé le visage.

Văng: bắn ra, ném ra. Mày: lông mày, chỉ cái mặt.

Thành ngữ: Văng mày xể mặt, hay Dập trán văng mày, là có ý nói công việc rất khó khăn, phải tranh đấu đến nỗi bị thương tích nơi mày nơi mặt mới đạt được kết quả.

Từ ngữ "Văng mày" dùng với ý nghĩa như hai thành ngữ vừa kể trên.

TNHT: Từ khai Thiên lập Địa, Thầy cũng vì yêu mến các con mà trải bao nhiêu điều khổ hạnh, mấy lần lao lý, mấy lúc văng mày, nuôi nấng các con hầu lập nền đạo.

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

VÂN

VÂN

VÂN: 雲 Mây.
Td: Vân ám, Vân đài, Vân xa.

Vân ám đảnh hồ

雲暗鼎瓠

Vân: Mây. Ám: che cho tối. Vân ám: mây che. Đảnh: Đỉnh: cái đỉnh có ba chân, cũng gọi là cái Vạc. Hồ: trái bầu. Đảnh hồ: cái đỉnh có hình trái bầu.

Theo sử ký, vua Huỳnh Đế (Hoàng Đế) và Hoàng hậu tu theo đạo Tiên. Nhà vua vâng lịnh thầy là Quảng Thành Tử, đúc một cái đỉnh bằng đồng, hình dạng giống như trái bầu, đặt trên lầu cao. Khi cần cầu thầy hỏi điều chi trong việc tu luyện thì đốt trầm hương trong đỉnh mà cầu nguyện thì thầy hay biết và sẽ giáng lâm chỉ dạy. Sau đó, vua Huỳnh Đế và Hoàng hậu tu đắc đạo, có rồng hiện xuống rước hai vị về trời.

Do đó, trong văn chương dùng chữ "đỉnh hồ" để chỉ vua lên trời, tức là vua chết, bỏ xác trần trở về cõi Tiên.

Trong cổ thi có câu:

Vân ám đảnh hồ, long khứ viễn,

Nguyệt minh hoa biểu, hạc qui trì.

Nghĩa là:

Mây che đỉnh hồ, rồng đi xa,

Trăng soi trụ hoa, hạc lại muộn.

(Hoa biểu hay Huê biểu là những cây trụ đá mà trên đầu trụ có tạc hình hoa sen, trồng chung quanh các ngôi mộ).

Câu "Vân ám đảnh hồ long khứ viễn" là nói về sự tích vua vua Hiên Viên chết, bỏ xác trần, trở về cảnh Tiên.

Câu "Nguyệt minh hoa biểu hạc qui trì" là tả cảnh nghĩa địa lúc đêm trăng, chỉ cảnh biệt ly, âm dương xa cách.

Trong Tang lễ, bài thài hiến lễ hàng vong thường trong Tuần Sơ (Tuần tửu 1) có dùng hai câu thơ cổ ở trên, là để chỉ một người đã chết và có ý mong người đó được về cõi Tiên.

Vân cẩu

(Xem: Bạch vân thương cẩu)

Vân du

雲遊

A: To travel everywhere as a cloud.

P: Voyager partout comme un nuage.

Vân: Mây. Du: đi chơi.

Vân du là đi chơi đây đó một cách thảnh thơi như đám mây trên bầu trời.

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

Vân du thiên ngoại

雲遊天外

Vân: Mây. Du: đi chơi. Vân du: (đã giải ở trên)

Thiên ngoại: ngoài trời, tức là bên ngoài bầu trời của địa cầu 68 của nhơn loại chúng ta.

Vân du thiên ngoại là đi chơi đây đó bên ngoài bầu trời của địa cầu 68, tức là đi chơi đến các thế giới khác.

TNHT: Bậc chơn tu, khi còn xác phàm nơi mình, như đắc đạo, có thể xuất (chơn thần) ra trước buổi chết mà vân du thiên ngoại.

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

Vân đài

雲臺

A: The sky-high tower.

P: Le tour élevé jusqu'au ciel.

Vân: Mây. Đài: cái đài cất cao lên.

Vân đài, dịch Đài mây, là một cái đài cất cao tận mây.

Đài nầy do vua Hán Minh Đế cho xây dựng rất cao, nhìn như thấy cao tận mây, làm nơi đặt ảnh của 28 vị đại công thần nhà Hán, để ghi nhớ công đức của các vị ấy và cũng để làm gương tốt cho đời.

Được treo hình nơi Vân đài là một danh dự cao quí nhứt của các bề tôi. Đó cũng là mục tiêu phấn đấu để cho các bực anh hùng ra sức phục vụ cho nước cho dân, sẽ được hưởng cái vinh dự tột bực đó.

Như thế, Vân đài là đài vinh quang, là đài công danh, ở nước Pháp họ gọi là Panthéon (Công thần miếu), trong Đạo Cao Đài gọi là Báo Ân Từ (Temple de Reconnaissance).

(Báo Ân Từ hiện nay được tạm dùng làm Đền Thờ Đức Phật Mẫu. Khi Hội Thánh cất Điện Thờ Phật Mẫu trung ương xong thì sẽ trả Báo Ân Từ lại để thờ các bực vĩ nhân có đại công với nhơn loại, và các bực có đại công trong Đạo Cao Đài).

Trong tôn giáo, Vân đài là đài danh vọng thiêng liêng của người tu, tức là nơi dành cho những người đắc đạo, đạt được phẩm vị cao trọng nơi cõi thiêng liêng.

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

Vân hán

雲漢

A: The milky way.

P: La voie lactée.

Vân: Mây. Hán: sông Ngân hà.

Vân hán là sông Ngân hà trên bầu trời.

Vân tán tuyết tiêu

雲散雪消

Vân: Mây. Tán: tan ra. Tuyết: hơi nước gặp lạnh đông lại rơi xuống trắng xóa. Tiêu: mất.

Thường nói: Vân tán tuyết tiêu, hoa tàn nguyệt khuyết.

Vân tán tuyết tiêu: mây tan, tuyết rã.

Hoa tàn nguyệt khuyết: hoa tàn, trăng khuyết.

Ý nói: cảnh tang tóc thê lương.

Hai câu nầy thường thấy khởi đầu của một bài điếu văn nói về cái chết của một trang tài sắc.

Vân thê

雲梯

A: Ladder for ascension to the clouds.

P: L'échelle pour monter dans les nuages.

Vân: Mây. Thê: cái thang.

Vân thê là thang mây, cái thang bắc lên tới mây, ý nói con đường công danh.

Vân trình

雲程

A: Road of glory.

P: Le chemin de gloire.

Vân: Mây. Trình: con đường.

Vân trình, dịch Đường mây, là con đường lên mây, ý nói con đường công danh, đồng nghĩa: Vân thê.

Vân trung bạch hạc

雲中白鶴

Vân: Mây. Trung: trong. Bạch hạc: chim hạc trắng.

Vân trung bạch hạc là con chim hạc trắng trong mây, ý nói: người cao khiết.

Vân xa

雲車

A: The mysterious carriage on the clouds.

P: La voiture mystérieuse sur les nuages.

Vân: Mây. Xa: chiếc xe.

Vân xa là chiếc xe đi trên mây.

Đây là pháp bửu của các Đấng Tiên Phật, dùng để di chuyển đến các thế giới trong CKVT.

CKVT: Càn Khôn Vũ Trụ.

VẤN

VẤN

VẤN: 問 Hỏi, hỏi thăm.
Td: Vấn an, Vấn nạn.

Vấn an

問安

A: To ask about s.o.'s health.

P: Demander des nouvelles de santé.

Vấn: Hỏi, hỏi thăm. An: yên ổn.

Vấn an là hỏi thăm sức khỏe của bề trên có được an ổn không. Thường nói: Vấn an sức khỏe.

Vấn danh

(Xem: Lục lễ danh nghi, vần L)

Vấn đạo ư manh

問道於肓

Vấn: Hỏi, hỏi thăm. Đạo: đường. Ư: tại, nơi. Manh: người mù.

Vấn đạo ư manh là hỏi đường nơi người mù.

Ý nói: Học hỏi với người ngu.

Vấn nạn

問難

A: To set the difficult questions.

P: Poser des questions difficiles.

Vấn: Hỏi, hỏi thăm. Nạn: khó khăn.

Vấn nạn là đặt ra nhiều câu hỏi khó khăn để hỏi cho thấu đáo mọi khía cạnh của một vấn đề phức tạp.

TĐ ĐPHP: Từ hôm trước đến nay, Bần đạo đã thuyết minh những điều vấn nạn của các chơn linh siêu thoát.

TÐ ÐPHP: Thuyết Ðạo của Ðức Phạm Hộ Pháp.

Vấn tâm

問心

A: To ask oneself.

P: Se demander.

Vấn: Hỏi, hỏi thăm. Tâm: lòng.

Vấn tâm là hỏi lòng mình, hỏi lương tâm mình.

Ý nói: Phải tự xét mình.

VẬN

VẬN

VẬN: 運 Chở, chuyển, dời đi, xoay vần, số mạng.
Td: Vận dụng, Vận động, Vận mạng.

Vận dụng

運用

A: To utilize.

P: Utiliser.

Vận: Chở, chuyển, dời đi, xoay vần, số mạng. Dụng: dùng.

Vận dụng là đem những điều đã học ra áp dụng vào thực tế, tùy theo trường hợp mà thay đổi phương pháp thích hợp.

Vận dụng thân tâm: đem sức lực và tâm trí ra áp dụng vào công việc cho đạt kết quả tốt.

Vận động

運動

A: To make in motion.

P: Faire mouvoir.

Vận: Chở, chuyển, dời đi, xoay vần, số mạng. Động: hoạt động.

Vận động là hoạt động làm việc.

KĐRĐ: Thân vận động trong trường thế sự.

KÐRÐ: Kinh đi ra đường.

Vận hạn

運限

A: Misfortune.

P: Le malheur.

Vận: Chở, chuyển, dời đi, xoay vần, số mạng. Hạn: ngăn trở.

Vận hạn là số mạng bị ngăn trở nên gặp phải những việc không may hay tai họa xảy đến.

Vận hội

運會

A: Occasion.

P: L'occasion.

Vận: Chở, chuyển, dời đi, xoay vần, số mạng. Hội: cơ hội.

Vận hội là cơ hội tốt xảy đến.

Sớ Văn: Kim vì vận hội Thượng nguơn Ngọc Hư Cung Linh Tiêu Điện đại khai ân xá các đẳng linh hồn,....

Vận mạng

運命

A: The fatality.

P: La fatalité.

Vận: Chở, chuyển, dời đi, xoay vần, số mạng. Mạng: mệnh: số mạng.

Vận mạng là số mạng của mỗi người.

Những việc xảy tới cho mình một cách bất ngờ, không thể biết trước được, cũng không thể tránh được, như có sự sắp đặt sẵn cứ xoay vần mà tới, đó là vận mạng.

TNHT: Chư Đạo hữu đã có nghe lời Thánh giáo về vận mạng nên hư của nền Đạo.

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

Vận thới - Vận bĩ

運泰 - 運否

A: The prosperity - Adversity.

P: La prospérité - L'adversité.

Vận: Chở, chuyển, dời đi, xoay vần, số mạng. Thới: Thái: thịnh, hanh thông. Bĩ: suy, bế tắc.

Vận thới là thời vận tốt, hưng thịnh.

Vận bĩ là thời vận xấu, suy vi, bế tắc.

KSH: Kinh Sám Hối.

Vận trù

運籌

A: To project.

P: Projecter.

Vận: Chở, chuyển, dời đi, xoay vần, số mạng. Trù: tính toán, liệu định.

Vận trù là vận động và định liệu kế hoạch để thi hành.

PMCK: Qui Thiên lương quyết sách vận trù.

PMCK: Phật Mẫu Chơn Kinh.

Vận tử hồi môn

運子回門

Vận: Chở, chuyển, dời đi, xoay vần, số mạng. Tử: con. Hồi: trở về. Môn: cửa, nhà.

Vận tử hồi môn là vận động đem các con trở về ngôi nhà cũ nơi cõi thiêng liêng.

PMCK: Nghiệp hồng vận tử hồi môn.

PMCK: Phật Mẫu Chơn Kinh.

Vận Từ Thứ

 (Xem chữ Từ Thứ, vần T)

VẬT

VẬT

1.    VẬT: 物 Những cái có trong Trời Đất, vật chất, động vật, cảnh vật.
Td: Vật cực tất phản, Vật hữu linh.

2.    VẬT: 勿 Đừng, chớ, chẳng, không nên.
Td: Vật cạnh Thiên trạch.

Vật cạnh Thiên trạch

勿競天擇

Vật: Đừng, chớ, chẳng, không nên. Cạnh: cạnh tranh. Thiên: Trời. Trạch: chọn.

Vật cạnh Thiên trạch: không nên cạnh tranh với sự lựa chọn của Trời.

Ý nói: Thiên nhiên đã lựa chọn đào thải rồi thì chỉ nên hành động cho thuận với qui luật thiên nhiên, chớ không thể tùy tiện thay Trời được.

Vật chất văn minh

物質文明

A: The material civilisation.

P: La civilisation matérielle.

Vật: Những cái có trong Trời Đất, vật chất, động vật, cảnh vật. Chất: cái chất cấu tạo của vật thể. Văn: đẹp. Minh: sáng. Vật chất: tất cả những vật và những chất hiện có trong vũ trụ mà giác quan con người nhận biết được.

Vật chất văn minh là nền văn minh về khoa học thực nghiệm, sản xuất ra nhiều của cải vật chất làm cho đời sống vật chất của con người được tiện nghi tốt đẹp.

Đối với Văn minh vật chất là Văn minh tinh thần.

Vật cực tất phản

物極必反

Vật: Những cái có trong Trời Đất, vật chất, động vật, cảnh vật. Cực: đến chỗ đầu cùng. Tất: ắt hẳn. Phản: đi ngược trở lại.

Vật cực tất phản: vật đi đến cùng tột rồi ắt hẳn trở lại.

Sách Tả Truyện có viết rằng:

Vật cực tất phản, Lạc cực tất bi,

Thái hợp tất ly, Thế thạnh tất suy, Bĩ cực thái lai.

Nghĩa là:

Vật đến cùng tột thì trở lại, vui tột thì buồn,

Rất hợp thì lìa, đời thạnh tất suy, Suy tột thạnh đến.

Đó là luật thay đổi luôn luôn, nhưng có tính cách tuần hoàn. Không bao giờ suy hoài, mà cũng không bao giờ thạnh hoài. Hết suy tới thạnh, hết thạnh tới suy. Cho nên khi được thạnh thì phải phòng lúc suy, ấy mới gọi là trí.

Vật dĩ ác tiểu nhi vi chi

勿以惡小而為之

Vật: Đừng, chớ, chẳng, không nên. Dĩ: lấy. Ác tiểu: điều ác nhỏ. Nhi: mà. Vi: làm. Chi: hư tự.

Vật dĩ ác tiểu nhi vi chi: chớ lấy điều ác nhỏ mà làm đó.

Vật dĩ thiện tiểu nhi bất vi: chớ lấy điều thiện nhỏ mà không làm.

Vật dục

物欲

A: The carnal desires.

P: Les désirs charnels.

Vật: Những cái có trong Trời Đất, vật chất, động vật, cảnh vật. Dục: ham muốn.

Vật dục là lòng ham muốn vật chất nhằm thoa mãn nhu cầu của thể xác con người như: ăn ngon, mặc đẹp, sung sướng xác thân, v.v....

KKĐN: Các vật dục xảy ra một buổi.

KKÐN: Kinh khi đi ngủ.

Vật dưỡng nhơn

物養人

Vật: Những cái có trong Trời Đất, vật chất, động vật, cảnh vật. Dưỡng: nuôi. Nhơn: người.

Vật dưỡng nhơn là thú vật dùng để nuôi sống con người.

Đây là câu thường nói của người chủ trương ăn mặn, không ăn chay, binh vực cho rằng: Vật dưỡng nhơn, trời sanh ra các loài động vật là để làm thực phẩm nuôi sống con người.

Để đối lại, người chủ trương ăn chay, không ăn thịt cá, cho rằng: Nhơn vật dữ đồng, nghĩa là người và vật đồng một thể với nhau, cũng đều biết ham sống sợ chết, biết đau đớn rên la, biết sanh con và nuôi con, biết bảo tồn nòi giống.

Thật ra, con người không bị bắt buộc phải ăn thịt thú vật mới sống được, con người chỉ cần ăn rau, đậu, ngũ cốc thì vẫn sống khỏe mạnh mà lại ít đau ốm nữa.

Con người có trí khôn ngoan suy nghĩ hiểu biết để lựa chọn cho mình những thức ăn thích hợp, ăn để mà sống, sống một cách cao thượng, sống hòa đồng trong tinh thần bác ái "Nhơn vật dữ đồng", không nên vì sự sống của mình mà giết hại sự sống của các loài khác kém tiến hóa hơn.

Vật hoán tinh di

物換星移

Vật: Những cái có trong Trời Đất, vật chất, động vật, cảnh vật. Hoán: dời đổi. Tinh: ngôi sao. Di: thay đổi.

Vật hoán tinh di: vật đổi sao dời.

Vật đổi sao dời là chỉ các vật trong Trời Đất đều luôn luôn chuyển động và biến hóa, bởi vì tất cả đều nằm trong qui luật tiến hóa, nghĩa là phải luôn luôn thay đổi để tiến hóa.

Vật hữu linh

物有靈

Vật: Những cái có trong Trời Đất, vật chất, động vật, cảnh vật. Hữu: có. Linh: thiêng liêng.

Vật hữu linh là loài vật có tánh linh.

Cái tánh linh nầy do Thượng Đế ban cho nó, hoặc nhiều hoặc ít tùy theo loài, để nó bảo tồn sự sống của nó.

Td: Con kiến biết trước trời sắp mưa to nên bỏ chỗ thấp, dời lên ở chỗ cao cho khỏi bị nước ngập. Con chim biết trước sắp có bão tố, nên bay đi tìm chỗ ẩn núp. Con thú rừng biết trước núi lửa sắp phun nên lo chạy trốn thật xa, v.v....

KÐRÐ: Kinh đi ra đường.

Vật loại

物類

A: The kinds of beings.

P: Les sortes des êtres.

Vật: Những cái có trong Trời Đất, vật chất, động vật, cảnh vật. Loại: loài.

Vật loại là các thứ loài vật, từ kim thạch đến con người.

PMCK: Cộng vật loại huyền linh đồ nghiệp.

PMCK: Phật Mẫu Chơn Kinh.

Vật phi nghĩa bất thủ

物非義不取

Vật: Những cái có trong Trời Đất, vật chất, động vật, cảnh vật. Phi: không. Nghĩa: lẽ phải, đúng đạo lý. Thủ: lấy, đạt được. Bất thủ: không lấy.

Vật phi nghĩa bất thủ: vật chẳng phải nghĩa thì chẳng lấy.

Sách Cảnh Hành Lục có viết: "Nhân phi hiền bất giao, vật phi nghĩa bất thủ, phẫn phi thiện mạc cử, sự phi thị mạc thuyết." Nghĩa là: Người chẳng hiền không giao thiệp, vật chẳng phải nghĩa không lấy, giận chẳng phải lẽ chớ nên, việc chẳng phải chớ nói.

Vật thực

物食

A: The foods.

P: Les aliments.

Vật: Những cái có trong Trời Đất, vật chất, động vật, cảnh vật. Thực: ăn.

Vật thực là các vật dùng để ăn.

Vật thực thường được gọi là Thực phẩm: gạo, rau cải,...

TNHT: Các vật thực vào tỳ vị lại biến ra khí, khí mới biến ra huyết,....

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

Vật vô giá bửu

物無價寶

Vật: Những cái có trong Trời Đất, vật chất, động vật, cảnh vật. Vô: không. Giá: giá trị. Bửu: Bảo: quí báu. Vô giá: không thể định được giá trị của nó cao đến mức độ nào, tức là quí báu vô cùng.

Vật vô giá bửu là món đồ quí báu vô cùng.

VẺ

Vẻ ngọc

A: The beauty of woman.

P: La beauté de la femme.

Vẻ: màu sắc bề ngoài. Ngọc: chỉ người phụ nữ.

Vẻ ngọc là sắc đẹp của phụ nữ.

TNHT: Linh oai vẻ ngọc là gươm sắc.

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

VẸT

Vẹt ngút mây xanh

Vẹt: vén ra cho trống chỗ. Ngút: bốc lên cao. Mây xanh: mây màu xanh trên bầu trời.

Vẹt ngút mây xanh là vén lớp mây xanh trên bầu trời cao để cho trống đường đi lên trời.

Ý nói: Mở đường đi lên trời, tức là mở đường cho người tu đi theo mà đắc đạo.

TNHT: Đường đạo hạnh chớ dần dà, công vẹt ngút mây xanh của các con sẽ làm cho sáng sủa bạch minh cho bước đường sau nầy do theo dấu ấy mà lần đến cõi vô ưu,....

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

VI

VI

1.    VI: 為 Làm, ấy là, có, với, bị, như thế.
Td: Vi bằng, Vi chứng, Vi tiên.

2.    VI: 微 Nhỏ nhặt, hèn, suy, sâu kín, mầu nhiệm.
Td: Vi diệu, Vi trần, Vi tiếu.

3.    VI: 違 Làm trái, lìa ra, lánh.
Td: Vi phạm, Vi hiến, Vi lịnh.

Vi bằng

為憑

A: Official report.

P: Procès-verbal.

Vi: Làm, ấy là, có, với, bị, như thế. Bằng: cậy vào để làm chứng.

Vi bằng là làm chứng cớ để tin.

Tờ Vi bằng: là tờ giấy ghi chép các ý kiến bàn cãi và quyết nghị trong một phiên họp, đồng ký tên xác nhận để làm pháp lý căn cứ vào đó mà thi hành.

Trong Đạo gọi là Vi bằng, ngoài đời gọi là Biên bản.

ĐLMD: Từ hàn lãnh phân sự lập Vi bằng trong mỗi kỳ hội nhóm.

ÐLMD: Ðạo Luật năm Mậu Dần (1938).

Vi cảnh

違警

A: To break of the police regulation.

P: Contravention de simple police.

Vi: Làm trái, lìa ra, lánh. Cảnh: răn bảo, cảnh sát.

Vi cảnh là phạm lỗi nhẹ vì làm trái với luật lệ sinh hoạt nơi công cộng, phạm vào pháp lệnh của cảnh sát.

Vi chỉ

微旨

A: Secret attention.

P: Attention secrète.

Vi: Nhỏ nhặt, hèn, suy, sâu kín, mầu nhiệm. Chỉ: ý chỉ.

Vi chỉ là ý chỉ sâu kín.

Vi chủ

為主

A: To be the master of.

P: Être le maître de.

Vi: Làm, ấy là, có, với, bị, như thế. Chủ: người chủ.

Vi chủ là làm chủ.

TĐ ĐPHP: Chính Đức Chí Tôn là chúa tể CKTG, làm chúa nền chánh giáo tại nước Nam, vi chủ tinh thần loài người.

TÐ ÐPHP: Thuyết Ðạo của Ðức Phạm Hộ Pháp.

CKTG: Càn Khôn Thế giới.

Vi diệu

微妙

A: Subtle.

P: Subtil.

Vi: Nhỏ nhặt, hèn, suy, sâu kín, mầu nhiệm. Diệu: khéo léo.

Vi diệu là mầu nhiệm, huyền diệu.

Cái pháp thể sâu kín là vi, tinh thông khéo léo, không thể dùng ý mà xét, dùng lời nói mà bàn, ấy là diệu.

Phật pháp là vi diệu pháp.

DLCK: Vô lượng thậm thâm vi diệu pháp,....

DLCK: Di Lạc Chơn Kinh.

Vi hành

微行

A: To go incognito.

P: Aller incognito.

Vi: Nhỏ nhặt, hèn, suy, sâu kín, mầu nhiệm. Hành: đi, thi hành.

■ Vi hành là đi kín đáo, không để cho người ngoài biết.

■ Vi hành là các phương pháp thi hành một cách vi diệu.

Vi hiến

違憲

A: Anti-constitutional.

P: Anticonstitutionnel.

Vi: Làm trái, lìa ra, lánh. Hiến: hiến pháp.

Vi hiến là trái với hiến pháp, phạm vào hiến pháp.

Vi Hộ Pháp

韋護法

Vi: họ Vi. Hộ: che chở, giữ gìn. Pháp: pháp luật. Hộ Pháp: Đấng có nhiệm vụ gìn giữ và che chở Luật pháp, không cho ai phạm đến.

Vi Hộ Pháp là Đức Hộ Pháp họ Vi.

Vào thời Phong Thần Trung hoa, Vi Hộ, một trong Thất Thánh, sau khi giúp dựng nhà Châu xong thì trở về núi tu hành, đắc đạo thành Phật Hộ Pháp, nên gọi là Vi Hộ Pháp.

Chúng ta được biết, Ngự Mã Thiên Quân hộ giá Đức Chí Tôn, chiết chơn linh giáng trần vào thời Phong Thần là Vi Hộ, và ngày nay, thời TKPĐ, Ngài cũng chiết chơn linh giáng trần là Phạm Công Tắc. Khi Đức Chí Tôn trục chơn thần của Phạm Công Tắc để đưa chơn linh Ngự Mã Thiên Quân vào xác thân của Phạm Công Tắc thì kể từ đây, chơn linh Ngự Mã Thiên Quân giáng linh trọn vẹn vào xác thân của Phạm Công Tắc, để Ngài Phạm Công Tắc có đủ uy quyền về mặt thiêng liêng cũng như mặt phàm trần, thay mặt Đức Chí Tôn cầm quyền nền Đạo thì nền Đạo mới ra thiệt tướng.

Thánh Ngôn của Đức Thanh Sơn Đạo Sĩ (Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm) nói với Đức Phạm Hộ Pháp:

"- Thiên Tôn nhớ lại khi lập thành Phong Thần Bảng, những người đứng vào hàng Thất Thánh là ai?

Hộ Pháp đáp: - Lý Thiên Vương, Kim Tra, Mộc Tra, Na Tra, Vi Hộ, Dương Tiễn, Lôi Chấn Tử.

- Phải, thì trước đầu kiếp vào nhà họ VI, còn nay vào nhà họ PHẠM. Điều đó có chi khó hiểu mà phỏng đoán. Tiên tri của Bần tăng đã nhiều và chỉ rõ Việt Nam xuất Thánh thì đã hẳn rồi, còn cho không rõ rệt, hơn nữa còn một điều trọng hệ hơn là DI-LẠC giáng linh thì Thiên Tôn đã thấy rằng tiên tri vốn không sai sót đủ điều."

TNHT: "Đến bàn Vi Hộ Pháp, cũng quì xuống, vái y vậy, đều câu sau thì như vầy: Như ngày sau phạm Thiên điều thề có Hộ Pháp đọa tam đồ bất năng thoát tục."

Hộ Pháp Vi Đà: "Vi Đà 韋馱 (Skanda) là thần Hộ Pháp mà mình thấy tượng ở các chùa. Ngài là thần chấp kim cang, cầm cái chày bằng kim cang." (Theo PHTĐ của Đoàn Trung Còn)

Chớ lầm lộn 2 chữ: Di Đà và Vi Đà.

■ Di-Đà 彌陀 tức là A Di Đà Phật, Đức Phật làm Giáo chủ cõi CLTG thời Nhị Kỳ Phổ Độ.

■ Vi Đà tức là Hộ Pháp Vi Đà, cầm cái chày bằng kim cang, thì chính Ngài là Vi Hộ cầm Giáng ma xử (xử là cái chày) để hàng phục quỉ ma, sau thành Phật gọi là Vi Hộ Pháp.

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

TKPÐ: Tam Kỳ Phổ Ðộ.

CLTG: Cực Lạc Thế giới.

Vi lịnh

違令

A: To infringe an order.

P: Enfreindre un ordre.

Vi: Làm trái, lìa ra, lánh. Lịnh: mệnh lệnh của cấp trên.

Vi lịnh là làm trái mệnh lệnh của cấp trên.

TNHT: Đã vi lịnh Thầy mà dìu dắt các con lạc bước.

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

Vi mang

微芒

A: Mysterious.

P: Mystérieux.

Vi: Nhỏ nhặt, hèn, suy, sâu kín, mầu nhiệm. Mang: mũi nhọn.

Vi mang là cực nhỏ, không thể thấy được; ý nói: huyền vi mầu nhiệm.

TG: Đơn tích vi mang, khai Thiên Địa,....

TG: Tiên Giáo, Kinh Tiên Giáo.

Vi phú bất nhân, vi nhân bất phú

為富不仁,為仁不富

Vi: Làm, ấy là, có, với, bị, như thế. Phú: giàu. Bất: không. Nhân: lòng nhân từ.

Vi phú bất nhân: làm giàu thì không nhơn đức.

Vi nhân bất phú: làm nhơn đức thì không giàu.

Đây là câu nói của Mạnh Tử để chỉ rằng: Người chỉ biết lo làm giàu thì phải tính toán mưu kế, dối gạt người đời, đầu cơ tích trữ, nên phải bất nhơn bất đức. Trái lại, người có lòng nhân từ, lo giúp người giúp đời thì người ấy nhứt định không thể giàu lớn được, nhưng cũng không bao giờ nghèo.

Vi nhơn nan

為人難

Vi: Làm, ấy là, có, với, bị, như thế. Nhơn: Nhân: người. Nan: khó khăn.

Vi nhơn nan: làm người rất khó.

Làm một con người cho được hoàn toàn, đầy đủ bổn phận đối với gia đình và xã hội là một việc vô cùng khó khăn.

Xét lại trong lịch sử, có mấy ai được hoàn toàn như thế?

Sách Cảnh Hành Lục có viết rằng:

Xảo yếm đa lao, chuyết yếm nhàn,

Thiện hiềm nhu nhược, ác hiềm ngoan.

Phú tao tật đố, bần tao tiện,

Cần viết tham lam, kiệm viết kiên.

Xúc mục bất phân giai tiếu xuẩn,

Kiến cơ nhi tác hựu ngôn gian.

Tư lượng ná kiện dương giao tố,

Tố nhân nan tố tố nhân nan.

***

Vi nhân nan, vi nhân nan,

Tả đắc chỉ tận bút đầu can,

Cánh tả kỷ cá vi nhân nan.

Nghĩa là:

Khéo thì nhọc nhiều, vụng thì rảnh,

Lành thì nhu nhược, dữ thì ngang ngạnh.

Giàu thì bị ghen ghét, nghèo bị khinh,

Siêng năng gọi tham lam, cần kiệm nói bỏn xẻn,

Ngó thoáng qua chẳng phân biệt đều bị cười là dại,

Thấy thời cơ mới làm lại bị nói là gian xảo.

Lo lường cái ấy nên khiến làm xong,

Làm người khó, làm người cho xong rất khó.

***

Làm người khó, làm người thật khó,

Viết đặng hết giấy, ngọn bút khô,

Lại viết mấy câu: làm người rất khó.

TĐ ĐPHP: "Ôi! chỉ làm người mà được thành nhơn thì hiểu giá trị của nó thế nào?

Văn minh Nho giáo hiểu giá trị làm người ấy khó khăn lắm, khó mà biện minh được: Vi nhơn nan! Vi nhơn nan! Tố tố vi nhơn nan!

Mong làm người cho xứng đáng là người trong gia đình là khó khăn lắm, mà hễ làm người để dìu đỡ được gia đình, tức là làm chúa gia đình đó; mình là người mà nâng đỡ được quốc vận, là chúa của quốc gia. Giờ ta thử hỏi: Một nền tôn giáo đem tâm lý loài người hiệp một lại là một điều đứng trên cái mức đại gia đình đó.

Làm người chủ xứng đáng của gia đình đã là khó, làm người chủ xứng đáng của quốc gia lại càng khó, rồi làm người chủ xứng đáng của một nền tôn giáo không phải dễ.

Hễ làm chủ được xứng đáng thì đối với Nhơn quả, ta chỉ có nhơn mà không còn quả nữa. Người đã đem thân nầy ra làm chúa gia đình, không còn là mình nữa mà là bậc tiền bối; người đáng là người chủ của một nước là bực Thánh nhơn; người đáng là chủ của một tôn giáo, ấy là vị Phật."

TÐ ÐPHP: Thuyết Ðạo của Ðức Phạm Hộ Pháp.

Vi rồng

(Xem: Trương vi rồng, vần Tr)

Vi Thánh Thần Tiên Phật chi chủ

為聖神仙佛之主

Vi: Làm, ấy là, có, với, bị, như thế. Chi: hư tự. Chủ: người làm chủ.

Đây là một câu trong bài Kinh Ngọc Hoàng Thượng Đế, có nghĩa là: Là người chủ của chư Thần, Thánh, Tiên, Phật.

Đức Chí Tôn là chủ của chư Thần, Thánh, Tiên, Phật.

TNHT: Khai Thiên Địa vốn Thầy, sanh Tiên Phật cũng Thầy. Thầy đã nói một chơn thần mà biến hóa CKTG và cả nhơn loại.

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

CKTG: Càn Khôn Thế giới.

Vi thiện tối lạc

為善最樂

Vi: Làm, ấy là, có, với, bị, như thế. Thiện: lành. Tối: rất. Lạc: vui.

Vi thiện tối lạc là làm lành rất vui.

Cái vui nầy là cái vui tinh thần, rất tốt đẹp.

Vi tiên

為先

A: First of all.

P: Tout d'abord.

Vi: Làm, ấy là, có, với, bị, như thế. Tiên: trước.

Vi tiên là làm trước, ấy là trước.

Trái với Vi tiên là Vi hậu: làm sau, ấy là sau.

Vi tiếu

微笑

A: To smile.

P: Sourire.

Vi: Nhỏ nhặt, hèn, suy, sâu kín, mầu nhiệm. Tiếu: cười.

Vi tiếu là cười nhỏ, tức là mỉm cười.

Thế tôn niêm hoa, Ca Diếp vi tiếu: Đức Phật Thích Ca đưa cành hoa lên, ông Ca Diếp mỉm cười.

Vi trần

微塵

A: Tiny dust.

P: La poussière ténue.

Vi: Nhỏ nhặt, hèn, suy, sâu kín, mầu nhiệm. Trần: bụi, hạt bụi.

Vi trần là hạt bụi rất nhỏ.

Vi trần bất nhiễm: không nhiễm một chút bụi nhỏ nơi cõi trần. Ý nói: hoàn toàn trong sạch, hoàn toàn thanh tịnh.

VĨ

VĨ

1.    VĨ: 偉 To lớn, đẹp lớn.
Td: Vĩ đại, Vĩ nhơn.

2.    VĨ: 緯 Sợi chỉ dệt ngang, đường ngang.
Td: Vĩ độ, Vĩ tuyến.

3.    VĨ: 尾 Cái đuôi, cuối cùng, theo sau.
Td: Vĩ hành, Vĩ tam thanh.

Vĩ đại

偉大

A: Grandiose.

P: Grandiose.

Vĩ: To lớn, đẹp lớn. Đại: lớn.

Vĩ đại là to lớn, đồ sộ.

TNHT: Phải lấy nét đạo đức mà đoán xét thì mới hiểu thấu sự mầu nhiệm vĩ đại của Chí Tôn sắp đặt.

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

Vĩ hành

尾行

A: To follow.

P: Suivre.

Vĩ: Cái đuôi, cuối cùng, theo sau. Hành: di.

Vĩ hành là đi theo sau đuôi.

Vĩ nghiệp

偉業

A: The grandiose work.

P: L'oeuvre grandiose.

Vĩ: To lớn, đẹp lớn. Nghiệp: sự nghiệp.

Vĩ nghiệp là sự nghiệp vĩ đại, sự nghiệp to lớn.

Vĩ nhơn

偉人

A: Great man.

P: Grand homme.

Vĩ: To lớn, đẹp lớn. Nhơn: Nhân: người.

Vĩ nhơn hay Vĩ nhân là người có tài đức lớn và có sự nghiệp vĩ đại đối với một quốc gia hay đối với nhơn loại.

TĐ ĐPHP: Các bậc vĩ nhân cố tâm cần cù đặng quyết định vận mạng trị dân, an bang tế thế.

TÐ ÐPHP: Thuyết Ðạo của Ðức Phạm Hộ Pháp.

Vĩ tam thanh

尾三聲

Vĩ: Cái đuôi, cuối cùng, theo sau. Tam: ba. Thanh: tiếng, âm thanh.

Vĩ tam thanh là một thể thơ Đường luật biến thể hoàn toàn có tính cách Việt Nam, mà 3 chữ cuối của mỗi câu là 3 tiếng tượng thanh có âm tương tự nhau.

Đây là cách khai thác vốn từ láy rất phong phú trong tiếng Việt để tăng khả năng biểu cảm về ngữ âm.

Sau đây là những bài thơ Đường luật vĩ tam thanh mà chúng tôi sưu tầm được, xin chép ra:

Vĩ tuyến - Vĩ độ

緯線 - 緯度

A: Parallel - Degree of parallel.

P: Latitude - Degré de latitude.

Vĩ: Sợi chỉ dệt ngang, đường ngang. Tuyến: đường. Độ: đơn vị đo góc trong hình học.

■ Vĩ tuyến là đường tròn nằm ngang song song với xích đạo

■ Vĩ độ là khoảng cách từ một địa điểm trên mặt địa cầu đến đường xích đạo, tính bằng độ trên đường kinh tuyến đi qua nơi ấy.

VỊ

VỊ

1.    VỊ: 為 Vì, bởi, thiên về, giúp cho.
Td: Vị kỷ.

2.    VỊ: 未 Chưa, không.
Td: Vị lai, Vị sanh.

3.    VỊ: 味 Mùi vị, nếm, ý vị.
Td: Vị trà hương.

4.    VỊ: 位 Ngôi vị, chỗ đứng.
Td: Vị xưa.

5.    VỊ: 謂 Nói, bảo, rằng.
Td: Vị chi.

6.    VỊ: 胃 Bao tử.
Td: Vị bệnh (đau bao tử).

Vị chi

謂之

A: That is to say.

P: C'est à dire.

Vị: Nói, bảo, rằng. Chi: hư tự.

Vị chi: tức là, nghĩa là, gọi là.

Vị danh - Vị lợi

為名 - 為利

A: For honour - For gain.

P: Pour honneur - Pour intérêt.

Vị: Vì, bởi, thiên về, giúp cho. Danh: tiếng tăm. Lợi: lợi lộc.

Vị danh là vì danh dự mà làm. Vị lợi là vì lợi lộc mà làm.

Vị danh vị lợi tức là Vị kỷ, vì lợi ích riêng cho mình.

Vị kỷ - Vị tha

為己 - 為他

A: Egoist - Altruist.

P: Égoiste - Altruiste.

Vị: Vì, bởi, thiên về, giúp cho. Kỷ: mình, bản thân. Tha: người khác.

Vị kỷ là vì mình, vì ích lợi riêng mình, đồng nghĩa Vị ngã.

Vị tha là vì người khác, vì ích lợi của người khác.

Chủ nghĩa Vị tha dựa trên nguyên tắc đạo đức đòi hỏi chăm lo một cách vô tư đến ích lợi của người khác.

Giáo lý các tôn giáo đều khuyến khích sự Vị tha, nhứt là Đạo Cao Đài với chủ trương Phụng sự nhơn sanh thì lại càng gắn bó với sự Vị tha.

Vị lai

未來

A: The future.

P: Le futur.

Vị: Chưa, không. Lai: tới.

Vị lai là chưa tới, tức là thuộc về tương lai.

Vị qui tam xích thổ

未歸三尺土

Vị: Chưa, không. Qui: trở về. Tam: ba. Xích: thước. Thổ: đất.

Vị qui tam xích thổ: chưa về ba thước đất (thước Tàu), ý nói chưa chết, chưa đem chôn xuống đất, tức là còn sống.

Sách Cảnh Hành Lục có viết rằng:

Thiên hữu bất trắc chi phong vân,

Nhân hữu đán tịch chi họa phúc.

Vị qui tam xích thổ, nan bảo nhất sinh thân,

Ký qui tam xích thổ, nan bảo bách niên phần.

Nghĩa là:

Trời có gió mây không thể đo lường được,

Người có họa phúc sáng chiều không biết được.

Chưa về ba thước đất, khó bảo toàn thân sống,

Đã về ba thước đất, khó giữ nấm mồ trăm năm.

Vị quốc vong xu

為國亡軀

Vị: Vì, bởi, thiên về, giúp cho. Quốc: nước, quốc gia. Vong: quên. Xu: khi xưa đọc là Xu, nay đọc là Khu: thân thể.

Td: Vi khu: tấm thân nhỏ mọn nầy.

Vị quốc vong xu: Vị quốc vong khu: vì nước quên mình.

Ngày nay thường nói: Vị quốc vong thân.

Vị sanh

未生

A: Not born yet.

P: Pas encore né.

Vị: Chưa, không. Sanh: sanh ra.

Vị sanh là chưa được sanh ra.

DLCK: Nhược nhơn đương sanh, nhược nhơn vị sanh,...

DLCK: Di Lạc Chơn Kinh.

Vị tất

未必

A: It is not certain that.

P: Il n'est pas certain que.

Vị: Chưa, không. Tất: ắt hẳn, hẳn như thế.

Vị tất là chưa hẳn như thế, chưa chắc.

Vị tất nhân giai bạch thủy: chưa chắc tình người đều như nước lã.

Vị thành niên

未成年

A: Minor.

P: Le mineur.

Vị: Chưa, không. Thành: nên. Niên: tuổi. Vị thành: chưa xong.

Vị thành niên là chưa đến tuổi trưởng thành, chưa đến tuổi mà pháp luật công nhận là công dân có đủ quyền lợi và nghĩa vụ.

Thuở xưa, vị thành niên được gọi là: Vị cập sách, nghĩa là chưa đủ tư cách thành nhân.

Thanh niên dưới 18 tuổi được gọi là Vị thành niên.

Vị trà hương

味茶香

A: The fragrant tea flavour.

P: Le parfum du thé.

Vị: Mùi vị, nếm, ý vị. Trà: nước trà. Hương: mùi thơm.

Vị trà hương là mùi vị thơm tho của nước trà.

BDT: Mai xuân nguyệt cúc vị trà hương.

BDT: Bài Dâng Trà.

Vị tường danh thị

未詳名氏

Vị: Chưa, không. Tường: biết rõ. Danh: tên. Thị: họ.

Vị tường danh thị là chưa biết rõ tên họ.

Vị vong nhân

未亡人

A: Widow.

P: Veuve.

Vị: Chưa, không. Vong: mất, chết. Nhân: người.

Người đàn bà có chồng chết, đáng lý nên chết theo chồng cho đúng câu "đồng tịch đồng sàng, đồng quan đồng quách", nhưng vì còn bổn phận nuôi dưỡng mẹ già con dại nên phải sống. Do đó, người góa phụ tự xưng là Vị vong nhân, nghĩa là người chưa chết.

Vị xưa

A: Ancient position.

P: L'ancienne position.

Vị: Ngôi vị, chỗ đứng. Xưa: chữ hán là Cựu.

Vị xưa, hán văn là: Cựu vị: ngôi vị cũ đã có từ trước.

Các Nguyên nhân, trước khi đầu kiếp xuống cõi trần, đều có ngôi vị nơi cõi thiêng liêng. Nhưng khi xuống trần thì mê luyến hồng trần, quên đi nhiệm vụ của mình, tạo ra nhiều oan nghiệt, nên phải chịu chìm đắm trong vòng luân hồi. Nếu Nguyên nhân giác ngộ lo tu, khi thoát xác, linh hồn được trở về ngôi vị cũ.

TNHT: Thánh Ngôn Hiệp Tuyển.

VÍA

VÍA

Chữ Vía có nhiều nghĩa kể ra sau đây:

1. Vía là phần linh hoạt trong thân thể làm cho người ta sống và xét đoán được. (A: Vital fluid, vital spirit. P: Le fluide vital, l'esprit vital.)

Td:

- Sợ mất vía: sợ hãi dữ dội lắm.

- Nhẹ bóng vía hay Yếu bóng vía: nhút nhát, không hay gàn trở việc gì, thường chiêm bao thấy ma.

- Nặng bóng vía: gan lì, hay gàn trở làm cho kẻ khác mất cái may, không bao giờ chiêm bao thấy ma.

2. Vía là cái phách của con người, tức là chơn thần, xác thân thiêng liêng. (A: Ethereal body. P: Le corps éthéré.)

Td:

Ba hồn bảy vía: hán văn gọi là Tam hồn thất phách. (Xem chữ nầy, vần T).

3. Vía là biểu hiện cho oai lực Thần Thánh.

Td:

Cờ vía: cờ bằng giấy màu của những người đồng bóng thờ Thần Thánh, khi rước đi liền với kiệu.

4. Vía là lễ sinh nhựt, lễ kỷ niệm ngày sanh của một Đấng thiêng liêng. (A: Anniversary of birthday. P: Anniver- saire de la naissance.)

- Vía Đức Chúa Jésus: ngày Noel 25 tháng 12 dl.

- Vía Đức Thái Thượng Lão Quân: ngày 15 tháng 2 âl. (Nhị ngoạt thập ngũ, Phân tánh giáng sanh).

- Vía Đức Phật Thích Ca: ngày mùng 8 tháng 4 âl.

- Vía Đức Khổng Tử: ngày 27 tháng 8 âl.

Chúng ta lưu ý rằng: Ngày chết không gọi là Vía, mà gọi là ngày Lễ kỷ niệm. Td: Lễ Kỷ niệm Đức Quyền Giáo Tông Lê Văn Trung là ngày 13 tháng 10 âl.

Vía Đức Chí Tôn

A: Great feast of the Supreme.

P: Grande fête du Suprême.

Vía Đức Chí Tôn là ngày Đại lễ cúng bái bày tỏ lòng sùng kính đối với Đấng Ngọc Hoàng Thượng Đế, Đại Từ Phụ của vạn linh, Chúa tể CKVT và vạn vật.

Vía Đức Chí Tôn hằng năm là ngày mùng 9 tháng giêng âm lịch. Đây không phải là ngày giáng sanh của Đức Chí Tôn, mà việc chọn lựa ngày nầy là căn cứ theo các con số Dịch học của Nho giáo.

Tại sao lại chọn ngày mùng 9 tháng 1 làm ngày Vía Đức Chí Tôn? Tại sao không chọn ngày mùng 1 tháng 9?

Có hai cách giải thích:

1. Giải theo Dịch số trong Kinh Dịch:

·         Số Dương là các số lẽ: 1, 3, 5, 7, 9.

·         Số Âm là các số chẵn: 2, 4, 6, 8, 10.

Số 9 do ba số dương cộng lại: 9 = 1 + 3 + 5.

Do đó, số 9 là số thành của các số dương nên được gọi là: Thuần dương, Lão dương hay Thái dương.

Đức Chí Tôn là chủ của Dương quang, nên chọn hai số làm ngày và tháng Vía của Đức Chí Tôn phải là phải chọn những con số dương.

Chọn theo Nho giáo: chọn tháng trước và ngày sau.

Mở đầu bài Sớ Văn:

Thời duy Thiên vận Canh Thìn niên, Chánh ngoạt, sơ cửu nhựt, Tý thời, hiện tại Việt Nam quốc,....

Chúng ta để ý việc xếp đặt ngày tháng năm theo Nho giáo có thứ tự ngược với cách nói thông thường của người Việt Nam chúng ta:

·         Nho giáo nói theo thứ tự: năm, tháng, ngày, giờ.
Canh Thìn niên, Chánh ngoạt, sơ cửu nhựt, Tý thời.

·         Việt Nam nói theo thứ tự: giờ, ngày, tháng, năm.Giờ Tý, ngày mùng 9 tháng Giêng năm Canh Thìn.

Cho nên theo Nho giáo là chọn tháng trước, ngày sau.

·         Số 1 là số khởi đầu, là số dương, nên chọn tháng là tháng 1, tức là tháng Giêng.

·         Số 9 là số thuần dương nên chọn ngày là ngày 9.

Như vậy theo Dịch số, Vía Đức Chí Tôn được chọn là: ngày mùng 9 tháng Giêng hằng năm.

2. Giải theo Số học:

Theo Số học, khởi đầu là số 0, và số cuối là 9.

Đây là những con số khởi đầu, những số đơn; không có số 10 vì số 10 là số kép do 1 và 0 ghép lại.

Số 0 tượng trưng Vô Cực, là Hư Vô chi khí.

Số 1 tượng trưng Thái cực là ngôi của Đức Chí Tôn. Vô cực sanh Thái cực. Thái cực biến ra Lưỡng nghi.

Số 2 tượng trưng Lưỡng nghi (Âm Dương), số 3 là số trung gian để qua số 4 tạo ra Tứ Tượng, số 5 tượng trưng Ngũ hành, số 6 và 7 làm trung gian để đến số 8 tạo ra Bát quái, đến số 9 thì Bát quái tạo thành CKVT và vạn vật.

Đức Chí Tôn, ngôi là Thái cực nên khởi đầu bằng số 1 nên chọn số 1 làm tháng (chọn tháng trước ngày sau), đến số 9 là số thành hình CKVT nên chọn số 9 làm ngày.

Do đó, ngày Vía Đức Chí Tôn được chọn là ngày mùng 9 tháng 1 để bày tỏ cho biết quan niệm về vũ trụ: cái khởi đầu và cái sau cùng hình thành CKVT và vạn vật, hoàn toàn do quyền năng của Đức Chí Tôn Ngọc Hoàng Thượng Đế.

Tóm lại: Ngày Vía Đức Chí Tôn không phải là ngày giáng sanh, mà chỉ là ngày do nhơn loại chọn ra để tượng trưng Đức Chí Tôn và sự hình thành CKVT vạn vật của Đức Chí Tôn.

CKVT: Càn Khôn Vũ Trụ.

Vía Đức Phật Mẫu

Vía Đức Phật Mẫu được Hội Thánh chọn ngày rằm Trung Thu, tức là ngày 15 tháng 8 âl, do hai sự tích sau đây:

* Hớn rước Diêu Trì:

Do lòng thành kính cầu khẩn của vua Hớn Võ Đế nhà Hớn (Hán) bên Tàu, Đức Phật Mẫu cùng Cửu vị Tiên Nương với bốn Tiên đồng nữ nhạc, cỡi chim thanh loan, giáng xuống Hoa Điện nơi cõi trần, chứng lễ Khánh Thọ Lục tuần của Hớn Võ Đế vào đêm rằm Trung Thu có trăng sáng vằng vặc. (Xem chi tiết nơi chữ: Diêu Trì Kim Mẫu, vần D)

* Hội Yến Diêu Trì Cung:

Vào dịp Trung Thu, đêm 14 rạng 15 tháng 8 âm lịch năm Ất Sửu (dl 2-10-1925), vào giờ Tý (12 giờ khuya), do theo lịnh của Đức Chí Tôn và theo lời thỉnh cầu của ba vị (Cao Quỳnh Cư, Phạm Công Tắc, Cao Hoài Sang), Đức Phật Mẫu cùng Cửu vị Tiên Nương giáng xuống tư gia của Ngài Cao Quỳnh Cư ở tại nhà số 134 đường Bourdais, Quận I Sài Gòn, Việt Nam, để chứng lễ Hội Yến Diêu Trì Cung lần đầu tiên. Lễ Hội Yến nầy chỉ là cái tiệc chay do ba vị (Cư, Tắc, Sang), đãi Đức Phật Mẫu và Cửu vị Tiên Nương.

Sau buổi tiệc, Đức Phật Mẫu và Cửu vị Tiên Nương lần lượt giáng cơ cảm tạ và cho 10 bài thi, mỗi bài bốn câu, để kỷ niệm buổi tiệc nầy. (Xem chi tiết nơi chữ: Hội Yến DTC, vần H)

Do hai sự tích trên, Hội Thánh chọn ngày 15-8 âl hằng năm làm ngày vía Đức Phật Mẫu. Trong rằm Trung Thu nầy, vào giờ ngọ (12 giờ trưa), thiết Đại lễ cúng Đức Phật Mẫu tại Báo Ân Từ và đến tối lúc 22 giờ thì khởi lễ Hội Yến DTC.

Vía Đức Chí Tôn và Vía Đức Phật Mẫu là hai ngày lễ lớn nhứt của Đạo Cao Đài, các tín đồ Cao Đài và nhơn sanh từ các địa phương về Tòa Thánh dự lễ rất đông.

DTC: Diêu Trì Cung.

VIÊM

Viêm Đế

炎帝

Viêm Đế là đế hiệu của vua Thần Nông vào thời thượng cổ nước Tàu. (Không nên lầm lộn Viêm Đế với Diêm Vương, vua cõi Địa ngục).

Viêm Đế, tức là vua Thần Nông, lên ngôi năm -2737 trước Tây lịch, có công tìm ra các giống ngũ cốc, rồi dạy dân cày cấy gieo trồng, lấy hạt dùng làm lương thực nuôi thân.

Vua Thần Nông còn có công nếm các cây thuốc để biết dược tính của nó mà chữa bịnh cho dân, rồi truyền bá ra cho dân biết cách dùng.

Do đó, đời sau tôn vua Thần Nông, tức Viêm Đế, là ông Tổ của hai nghề: nghề làm ruộng và nghề làm thuốc trị bịnh. (Xem chi tiết nơi chữ: Tam Hoàng - Ngũ Đế, vần T).

KSH: Kinh Sám Hối.

Viêm lương

炎涼

A: Hot and cold.

P: Chaud et froid.

Viêm: nóng, ấm. Lương: lạnh, mát.

Viêm lương là nóng và lạnh, ấm và mát, chỉ hai trạng thái luôn luôn biến đổi của sự vật.

Do đó, Viêm lương chỉ:

■ Thái độ thay đổi bất thường.

■ Nhân tình biến chuyển, nay nóng mai lạnh, gọi là: Viêm lương thế thái, đồng nghĩa: Nhân tình thế thái.

VIÊN

VIÊN

1.    VIÊN: 圓 Tròn, đầy đủ.
Td: Viên dung, Viên giác.

2.    VIÊN: 園 - Vườn trồng hoa quả. - Lăng tẩm.
Td: Viên lâm, Viên lăng.

Viên âm

圓音